Encyklopedia

Poniżej znajdują się wybrane pojęcia związane ze szczecińską komunikacją miejską (część z nich szerzej omówiona została w odrębnych opisach encyklopedycznych), a także wyrażenia pochodzące ze slangu używanego przez pracowników i miłośników komunikacji miejskiej.

akwarium – patrz: stopiątka

berlińczyk – pojazdy, których poprzednim właścicielem było BVG Berlin

brygada – każdy pojazd na danej linii; w ramach jednej linii brygady numerowane są kolejno, począwszy od 1 (zazwyczaj też kursują w kolejności, jednak zdarzają się wyjątki); dla określenia konkretnej brygady często używa się zapisu x/y, gdzie x to numer linii, a y to numer brygady (a więc np. 56/2 oznacza drugą brygadę na linii 56)

bulwa – wagon tramwajowy typu 105N2k/2000 (więcej w opisie encyklopedycznym)

BusMan – program do konstruowania rozkładów jazdy, wykorzystywany pomocniczo przez ZDiTM (jako podstawowy używany jest ROZ-JAZ); produkt firmy AGC (więcej na stronie internetowej)

buspas – pas ruchu przeznaczony wyłącznie dla autobusów komunikacji miejskiej (czasem również dla innych pojazdów świadczących zarobkowy przewóz osób, motocykli, rowerów itp.); w Szczecinie buspas funkcjonuje m.in. na ulicy Energetyków w kierunku mostu Długiego (patrz też: PAT)

CR (Centrala Ruchu) – funkcjonuje przy ulicy Klonowica (w budynku ZDiTM) i odpowiada za bieżące nadzorowanie funkcjonowania komunikacji miejskiej i reagowanie na zakłócenia

CW (Centralne Warsztaty Sp. z o.o.) – nieistniejąca obecnie spółka, działająca na terenie warsztatów przy ulicy Klonowica i zajmująca się przede wszystkim remontowaniem i modernizowaniem wagonów tramwajowych na rzecz ówczesnego MZK; w 2005 roku została zlikwidowana, a majątek przeniesiono do MZK; na jej bazie powstał WNT

delfin – patrz: bulwa

deptak – zmodernizowany wagon z rodziny 105N z charakterystycznymi pedałami wciskanymi od góry; głównie określenie to tyczy się wozów typu 105Ng/S (więcej w opisie encyklopedycznym)

dykta – wkładana za szybę tablica z numerem linii i kierunkiem jazdy; nazwa pochodzi od materiału niegdyś wykorzystywanego do wykonywania tego typu tablic; obecnie dykty wypierane są przez wyświetlacze elektroniczne

edi – autobus Jelcz M081MB (więcej w opisie encyklopedycznym)

ER – wydział TS funkcjonujący na terenie warsztatów tramwajowych przy ulicy Klonowica, zajmujący się remontowaniem i modernizowaniem wagonów tramwajowych

eska – patrz: SKA

EZG – zajezdnia tramwajowa Golęcin (więcej w opisie encyklopedycznym)

EZP – zajezdnia tramwajowa Pogodno (więcej w opisie encyklopedycznym)

gadaczka – zamontowany w pojazdach system głosowego zapowiadania przystanków

GMV (GMV Innovating Solutions) – producent systemu zarządzania flotą pojazdów komunikacji miejskiej oraz SIP (więcej na stronie internetowej)

gniot – autobus Jelcz M121M (więcej w opisie encyklopedycznym)

helmut – pierwotnie nazwą tą określano sprowadzone z Düsseldorfu wagony GT6 (więcej w opisie encyklopedycznym), jednak wraz z kolejnymi zakupami używanych autobusów z Niemiec, przydomek ten zaczął być używany także na określenie pojazdów, których poprzednim właścicielem było BVG Berlin

jamnik – autobus marki Solaris; nazwa pochodzi od maskotki firmy Solaris

kaes – patrz: bulwa

karton – autobus marki Solaris IV generacji; nazwa pochodzi od kanciastej budowy modelu autobusu 

katówka – wagon tramwajowy typu KT4Dt (więcej w opisie encyklopedycznym)

koszmarek – schemat malowania wagonów tramwajowych powstały w 2006 roku jako połączenie barw historycznych z ówcześnie obowiązującym malowaniem zakładowym (tzw. barwy miejskie), z którego powstało kremowo-czerwone pudło z poziomymi granatowymi pasami u dołu pudła

kurs – każdy odjazd z przystanku początkowego danej linii

lew – autobus marki MAN; w logo MAN-a znajduje się lew; czasem określenia tego używa się w odniesieniu do konkretnego modelu – SG313 (inna nazwa – Lion’s Classic G) (więcej w opisie encyklopedycznym)

luks – patrz: stopiątka

MAXI, tabor – według definicji ZDiTM autobus o długości minimum 11 metrów i minimalnej liczbie miejsc siedzących wynoszącej 29

MEGA, tabor – według definicji ZDiTM autobus nieprzegubowy o długości minimum 14,5 metra i minimalnej liczbie miejsc siedzących wynoszącej 35 lub autobus przegubowy o długości minimum 16,5 metra i minimalnej liczbie miejsc siedzących wynoszącej 35

melon – autobus Autosan H6 (więcej w opisie encyklopedycznym)

MIDI, tabor – według definicji ZDiTM autobus o długości minimum 9 metrów i minimalnej liczbie miejsc siedzących wynoszącej 21

mig – autobus Jelcz M11 (więcej w opisie encyklopedycznym)

MINI, tabor – według definicji ZDiTM autobus o długości minimum 6,2 metra i minimalnej liczbie miejsc siedzących wynoszącej 17

MKM – miłośnik komunikacji miejskiej

modernizacja – wagon tramwajowy typu 105Ng/S (więcej w opisie encyklopedycznym)

Moderus – wagon tramwajowy typu 105N/S/HF/09 lub 105N/S/HF10AC

MTiK (Muzeum Techniki i Komunikacji – Zajezdnia Sztuki) – muzeum powstałe z inicjatywy STMKM w halach dawnej zajezdni tramwajowej Niemierzyn (więcej na stronie internetowej)

MZK (Miejski Zakład Komunikacyjny) – nieistniejący już zakład budżetowy, którego zadaniem pierwotnie było świadczenie usług przewozowych na wszystkich liniach komunikacyjnych, a później (po utworzeniu SPAK, SPAD i SPPK) jedynie na liniach tramwajowych; przekształcony w TS (więcej w opisie encyklopedycznym)

NBA-I lub NBA-1 – patrz: SPAK

NBA-II lub NBA-2 – patrz: SPAD

NBA-III lub NBA-3 – patrz: SPPK

niskacz – pojazd niskopodłogowy

norweg – używany autobus marki MAN, eksploatowany wcześniej przez AS Sporveisbussene Oslo

NR (Nadzór Ruchu) – radiowóz CR

obieg – dwa sąsiednie kursy (w przeciwnych kierunkach) realizowane przez tę samą brygadę

obrzyn, obrzynek – autobus przegubowy pozbawiony części znajdującej się za przegubem; pojazdy takie pełnią rolę pogotowia autobusowego (przebudowa z Ikarusów 280 i Volvo B10MA)

PAT (pas autobusowo-tramwajowy) – pas ruchu, na którym dopuszczony jest wyłącznie ruch tramwajów i autobusów komunikacji miejskiej (czasem również innych pojazdów świadczących zarobkowy przewóz osób, motocykli, rowerów itp.); w Szczecinie PAT funkcjonuje m.in. w ciągu alei Niepodległości (patrz też: buspas)

piesek – techniczny wózek, na którym ustawia się właściwy wózek wagonu tramwajowego w przypadku jego niesprawności (np. zatartej osi), co umożliwia awaryjny przejazd wagonu do zajezdni

PKS (Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Szczecinie Sp. z o.o.) – świadczący usługi głównie w gminach Dobra oraz Kołbaskowo (więcej w opisie encyklopedycznym oraz na stronie internetowej)

posiłek – zaplanowana w rozkładzie jazdy dłuższa przerwa między kursami danej brygady, umożliwiająca kierującemu np. zjedzenie śniadania; posiłki wynikają z przepisów prawa (kodeks pracy oraz ustawa o czasie pracy kierowców)

pudło – nadwozie wagonu tramwajowego

rezerwa – stacjonujący na pętli lub w zajezdni pojazd, którego zadaniem jest włączenie się do ruchu liniowego w przypadku zakłóceń w ruchu (awaria, duże opóźnienia)

ROZ-JAZ – program komputerowy wykorzystywany przez ZDiTM do konstruowania rozkładów jazdy, napisany na początku lat 90. na zlecenie ówczesnego MZK

rzeźnia – wyznaczone miejsce w autobusie lub tramwaju (znajdujące się zazwyczaj w rejonie drugich drzwi), przeznaczone dla wózków inwalidzkich i dziecięcych; w jednym pojeździe może znajdować się więcej niż jedna rzeźnia

SEW (Szczecińska Eksperymentalna Wykolejnica) – ironiczne określenie będącej w fatalnym stanie technicznym pętli tramwajowej „Pomorzany”, znanej głównie z tego, że kilka razy w miesiącu wykolejają się na niej tramwaje (więcej w opisie encyklopedycznym)

SIP (system informacji pasażerskiej) – szerokie pojęcie obejmujące szereg elementów służących sprawnemu korzystaniu przez pasażerów z transportu publicznego (elektroniczne wyświetlacze w pojazdach i na przystankach, gadaczki, strony internetowe, schematy sieci, tabliczki rozkładowe itp.)

SKA (Szczecińska Karta Aglomeracyjna) – elektroniczny nośnik biletu komunikacji miejskiej (obecnie – okresowego), mający postać plastikowej karty o wymiarach karty kredytowej (więcej na stronie internetowej)

solniczka – patrz: jamnik

SPAD (Szczecińskie Przedsiębiorstwo Autobusowe „Dąbie” Sp. z o.o.) – przewoźnik autobusowy świadczący usługi głównie na prawobrzeżu Szczecina (więcej w opisie encyklopedycznym oraz na stronie internetowej)

SPAK (Szczecińskie Przedsiębiorstwo Autobusowe „Klonowica” Sp. z o.o.) – przewoźnik autobusowy świadczący usługi głównie na lewobrzeżu Szczecina (więcej w opisie encyklopedycznym oraz na stronie internetowej)

SPPK (Szczecińsko-Polickie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o.) – przewoźnik autobusowy świadczący usługi głównie na liniach łączących Szczecin z Policami (więcej w opisie encyklopedycznym oraz na stronie internetowej)

SST (Szczeciński Szybki Tramwaj) – odcinek linii tramwajowych łączący Basen Górniczy z prawobrzeżem ((więcej w opisie encyklopedycznym)

STMKM (Szczecińskie Towarzystwo Miłośników Komunikacji Miejskiej) – stowarzyszenie skupiające sympatyków komunikacji miejskiej; swoją siedzibę ma na terenie MTiK (więcej na stronie internetowej)

stodwójka – wagon tramwajowy typu 102Na (więcej w opisie encyklopedycznym)

stodwudziestka – autobus Jelcz 120M (więcej w opisie encyklopedycznym) lub Jelcz 120MM/1 (więcej w opisie encyklopedycznym)

stopiątka – wagon tramwajowy typu 105N lub pochodny (np. 105Na, 105Np) (więcej w opisie encyklopedycznym)

Swing – wagon tramwajowy typu 120NaS; jest to nazwa handlowa nadana przez producenta wagonu, firmę Pesa Bydgoszcz (więcej w opisie encyklopedycznym)

ślepak – dodatkowa tablica/wyświetlacz z numerem linii dla niedowidzących, znajdująca się w przedniej części pojazdu (zazwyczaj w okolicy pierwszych drzwi)

termometr – wykaz przystanków z międzyprzystankowym (i ew. narastającym) czasem przejazdu; termometry znajdują się na tabliczkach rozkładowych oraz na odwrocie tablic kierunkowych w pojazdach; niektóre pojazdy zamontowane mają termometry w postaci wyświetlaczy LCD

TS (Tramwaje Szczecińskie Sp. z o.o.) – przewoźnik świadczący usługi na liniach tramwajowych (więcej na stronie internetowej)

TW-I lub TW-1 – patrz: EZP

TW-II lub TW-2 – dawna zajezdnia tramwajowa Niemierzyn (więcej w opisie encyklopedycznym)

TW-III lub TW-3 – patrz: EZG

TZG – patrz: EZG

TZP – patrz: EZP

wozokilometr – jednostka służąca przede wszystkim do planowania budżetu oraz rozliczeń między ZDiTM a przewoźnikami; definiowana jako odległość jednego kilometra przejechana przez jeden pojazd

WNT (Wydział Napraw Taboru) – patrz: ER

wózek – element podwozia wagonu tramwajowego, w którym zamocowane są osie z kołami

zadanie łączone – sytuacja, w której jeden pojazd (i kierujący) obsługuje więcej niż jedną linię; zadania łączone pozwalają na efektywniejsze wykorzystanie taboru; przykłady: 4+5; 51+78; 109+110+111

zatramwaj – autobus kursujący w zastępstwie za tramwaj; „zatramwaje” mają formę planową (w przypadku zaplanowanego wstrzymania ruchu tramwajów) lub doraźną (w przypadku wystąpienia awarii na sieci tramwajowej)

ZDiTM (Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego) – jednostka budżetowa miasta, której zadaniem jest m.in. organizowanie komunikacji miejskiej na terenie Szczecina i przyległych gmin (na podstawie porozumień międzygminnych), tj. planowanie linii, konstruowanie rozkładów jazdy, zawieranie umów z przewoźnikami itp. (więcej na stronie internetowej)