Encyklopedia

Kariera Solarisa Urbino 18 rozpoczęła się na poznańskich targach motoryzacyjnych w maju 1999 roku. Wówczas to Neoplan Polska zaprezentował swój najświeższy wyrób pod zupełnie nową marką, a świat ujrzał Solarisa Urbino 12. Autobus ten w prostej linii wywodził się z modelu K4016, tzw. polskiego Neoplana, czyli dość głęboko zmodernizowanego N4016td. Pomimo tego, konstrukcji nie można zarzucić wtórności: wzmocniono i usztywniono szkielet, zmniejszono wagę, przystosowano zawieszenie do dróg o zniszczonej nawierzchni, obniżono podłogę na całej długości, wprowadzono elementy odporne na wandalizm, zwiększono pojemność oraz zaprojektowano nowe wnętrze i nadwozie. Kratownica pojazdu ma modularną budowę, co umożliwiło łatwe i szybkie wprowadzenie kolejnych wersji: 9-cio, 15-to i 18-to metrowych.

Zgodnie z obietnicą, nowinki szybko weszły do sprzedaży: Solaris Urbino 12 w pięć miesięcy po premierze, a od 2000 roku jego warianty pochodne. Udany debiut nowej rodziny autobusów był zarazem gwoździem do trumny przedstawicielstwa Neoplana w Polsce, bo już po niespełna dwóch latach, 1 września 2001 roku, firma zakończyła działalność, a jej miejsce na rynku zajął Solaris Bus & Coach.

Konstrukcja przegubowego „jamnika”

Solaris Urbino 18 jest pojazdem w pełni niskopodłogowym (360 mm). W projekcie uwzględniono potrzeby osób niepełnosprawnych: za pomocą systemu ECAS można obniżyć wejście do 280 mm i dodatkowo rozłożyć rampę wjazdową w drugich drzwiach. Polskie realia przeciążeń w godzinach szczytu wymusiły zastosowanie szerokich drzwi (1350 mm), zapewniających swobodną wymianę pasażerów i wygospodarowanie kosztem kilku foteli dodatkowej przestrzeni dla osób podróżujących na stojąco. Powszechny wandalizm wymusił zastosowanie twardych, odpornych na zniszczenie siedzisk, i odpowiednie przystosowanie elementów wyposażenia. Warto zaznaczyć, że producent cechuje się dbałością o klienta i błyskawicznie reaguje na niestandardowe potrzeby, wprowadzając na żądanie: alternatywne rozmieszczenie drzwi, klimatyzacje, monitoring, leżące ułożenie silnika, klubowy układ foteli, a nawet lodówkę dla kierowcy.

W przedziale mechanicznym istnieje możliwość zamontowania jednostki napędowej zgodnej z normami Euro VI DAF MX-11 240 (240 kW) oraz DAF MX-11 271 (271 kW) wraz ze skrzynią biegów Voith DIWA 6 lub ZF Ecolife.

Parametry pracy najważniejszych podzespołów są zbierane za pośrednictwem magistrali CAN-Bus i obrazowane kierowcy na centralnym wyświetlaczu pulpitu VDO. Standardem w Solarisach jest EBS czyli układ elektropneumatycznego sterowania hamulców wspomaganych systemami ABS/ASR i ważne dla pasażerów zabezpieczenie przed przycięciem w drzwiach.

Pojazdy Urbino z pierwszej i drugiej serii nie różnią się w sposób istotny, wręcz elastyczność, z jaką producent wprowadzał zmiany, powoduje, że na pierwszy rzut oka są prawie identyczne nawet dla osób związanych z rynkiem autobusów, a granica między generacjami łatwo się zaciera. Łagodne linie nadwozia oraz wnętrza, łuki i charakterystyczna asymetryczna przednia szyba są dziełem IFS Designatelier GmbH. Zewnętrznie nowa karoseria wyróżniała się: przeprojektowaną szybą oraz odważniejszymi ścianami przednią i tylną, ostrzejszymi liniami nadwozia, nadkoli i zderzaków oraz zmienionymi reflektorami. II generację zaprzestano produkować wraz z wejściem do produkcji III.

III generacja Urbino 18 pojawiła się w 2005 roku, w której zmieniono całkowicie stylistykę autobusu, przeprojektowując jego przednie, tylne i boczne ściany oraz zmieniając samą konstrukcję autobusu. Od 2005 roku w produkcji były wozy z silnikami spełniającymi normę emisji spalin Euro IV, od 2006 Euro 5 (EEV), natomiast od 2013 roku normą Euro VI. Trzecia generacja była produkowana równolegle z czwartą do 2018 roku.

W 2015 roku miała miejsce premiera Urbino 18 IV generacji, która jest produkowana do dziś. Konstrukcja pojazdu została stworzona od początku, a ściany przednie i tylna zostały zaprojektowane od podstaw. Wozy w porównaniu do poprzednich generacji mają zupełnie odmienną stylistykę zewnętrzną (co widać np. po nadkolach). Autobus jest oświetlony w technologii LED, zastosowano tzw. „światło pośrednie”, które ułatwia kierowcy jazdę po zmierzchu. Autobus stał się stabilniejszy dzięki obniżeniu pojazdu o 50 mm. W pojazdach produkowanych od 2018 roku zmieniono nieco kształt ściany przedniej, co miało na celu poprawić widoczność w kabinie kierowcy oraz bezpieczeństwo prowadzenia autobusu.

Urbino 18 w Szczecinie

Obecnie trudno wyobrazić sobie szczecińskie linie autobusowe bez tych wozów. Każda z zajezdni posiada autobusy tego typu, więc nie ma żadnych problemów, aby spotkać w mieście (i gminach ościennych) przegubowego „jamnika”.

Pierwsze pojazdy zostały przyprowadzone z fabryki w Bolechowie do zajezdni Klonowica w dniu 11 czerwca 2008 roku. Były wówczas, jako pierwsze autobusy, pomalowane w nowe, budzące kontrowersje barwy. Wyposażono je w monitoring wnętrza oraz uchylne okna. Brakowało natomiast w nich klimatyzacji.

Wozy otrzymały numery z przedziału 1850-1853.

Kolejną spółką, która stała się właścicielem Solarisów Urbino 18, była zajezdnia Dąbie. Pierwsze z tych wozów pojawiły się w zajezdni na początku 2009 roku. Wozy otrzymały w zajezdni numery od 2901 do 2908. Pojazdy jako pierwsze nowe autobusy w szczecińskiej komunikacji posiadały klimatyzację przedziału pasażerskiego.

W przedziale pasażerskim przegubowych „jamników” z dwóch pierwszych transzy dla Szczecina, zamontowano dedykowane autobusom marki Solaris siedzenia Ster 6MN w standardowej tapicerce. Mechanizmy drzwi pochodziły od firmy Bode.

W lutym 2009 roku w zajezdni Klonowica pojawiły się kolejne nowe Urbino 18 w liczbie pięciu sztuk. Otrzymały one numery taborowe z zakresu 1950-1954. Co ciekawe, wozy przyjechały w towarzystwie krótszych, także pięciu Solarisów Urbino 12. Pojazdy były wyposażone w analogiczny sposób, co poprzednie klonowickie „jamniki”. Różnicą było zastosowanie mechanizmów drzwi firmy Rawag, które od tej dostawy zaczęto montować regularnie.

4 lutego 2010 roku do zajezdni Klonowica przyjechały kolejne nowe Solarisy Urbino 18. Były to pierwsze autobusy w zajezdni Klonowica, na których pokładzie autobusów znajdowała się klimatyzacja. Nowością wówczas były również siedzenia Ster 6MN dla pasażerów w barwach pływających ogrodów i poręcze w kolorze seledynowym. Wozy otrzymały numery od 1050 do 1057.

9 marca 2010 roku w zajezdni Dąbie pojawiło się 8 kolejnych osiemnastometrowych „jamników”. Podobnie, jak wozy z sąsiedniej zajezdni, posiadały poręcze w kolorze seledynowym, a także siedzenia dla pasażerów w barwach pływających ogrodów, jednakże z zastosowaną - po raz pierwszy - pianką. Otrzymały numery z zakresu 2051-2058.

7 i 8 września 2010 roku do tej samej zajezdni dostarczono 10 Urbino 18 wyposażonych jako pierwsze autobusy w automaty biletowe firmy Pixel. Na pokładzie pojazdów znajdowały się również 2 wyświetlacze LCD przeznaczone do informacji pasażerskiej, co wówczas również było nowością. Wozom nadano numery taborowe od 2059 do 2068.

Do zajezdni Klonowica kilka dni później przyjechały również nowe przegubowe „Solniczki”. Było ich 8, a numery jakie otrzymały to 1058-1065. Podobnie jak wozy z sąsiedniej zajezdni,  były one wyposażone w automaty biletowe marki Pixel, elektroniczną tablicę dla niedowidzących oraz jako pierwsze w zajezdni Klonowica siedzenia z pianką.

Kolejną spółką, która nabyła Urbino 18 było SPPK. Zakupiło ono 5 sztuk przegubowych „Solniczek”, które przyjechały w dwóch partiach - w marcu 2011 pojazdy 773-775 oraz w maju 2011 - 776-777. Jako pierwsze (i jak dotąd jedyne w spółce) były pomalowane w szczecińskie barwy Floating Garden. Pojazdy wewnątrz nie odróżniały się znacząco od szczecińskich „braci” - posiadały tapicerowane w barwach FG siedzenia Ster 6MS z pianką, a także drzwi produkcji Rawag. Odróżniał je kolor poręczy w kolorze standardowym, żółtym oraz biletomaty firmy Elgeba. Wyposażono je również w system informacji pasażerskiej mieleckiej firmy R&G.

W dniach 4-5 maja 2011 roku na teren zajezdni Klonowica dotarły kolejne nowe długie „jamniki”. Były to 4 wozy 1150-1153. Nowością w pojazdach były zamontowane zostały elektroniczne tablice z tzw. minutowym termometrem przystankowym firmy Pixel, a także kolor podsufitki w kolorze seledynowym. W przeciwieństwie do starszych pojazdów - ich rura wydechowa znajdowała się na dachu autobusu.

W dniach 11-12 stycznia 2012 roku w zajezdni zajezdni Dąbie pojawiło się 7 kolejnych, fabrycznie nowych Solarisów Urbino 18. Nowością w wozach była umieszczona na zewnątrz pojazdu kamera, która pozwala obserwować kierowcy 2, 3 i 4 drzwi oraz przyciski otwierania drzwi, które dodatkowo opisano językiem Braille'a. Nowością były także siedzenia Ster 6MS - miękkie i wyprofilowane, które również stały się standardem dla kolejnych dostarczanych Solarisów. Dostały numery z zakresu 2211-2217.

W dniu 12 czerwca 2012 roku do zajezdni Klonowica dotarły trzy nowe „jamniki”. Były to pierwsze wozy kursujące w szczecińskiej komunikacji, w których zamontowano stojak do przewozu rowerów. Otrzymały one numery od 1297 do 1299.

Przez trzy lata żadna spółka nie zakupiła do swojej floty nowych przegubowych „Solniczek”. W marcu 2015 roku do zajezdni Klonowica dwa Urbino 18, które jako pierwsze w spółce spełniały wymogi dotyczące spalin silnika Euro VI. Otrzymały one numery taborowe 1590 i 1591. 

W lutym 2017 roku na płycie zajezdni Dąbie pojawiły się dwa nowe Urbino 18. Były to pierwsze wozy w Szczecinie, które wyprodukowane były jako IV generacja tychże wozów. Jako pierwsze wyposażono je również w ładowarki USB w przestrzeni pasażerskiej. Nadano im numery 2751 i 2752. 

Na początku września 2017 w zajezdni SPPK pojawiły się również dwa nowe Urbino 18 - 788 i 789. Były one pomalowane w polickie barwy i również posiadały silnik DAF spełniający wymóg dotyczący spalin Euro VI. Co ciekawe, „Solniczki” były wyprodukowane jeszcze w standardzie III generacji, prawdopodobnie ze względu na wymogi zajezdni. 

W marcu 2018 roku na terenie dąbskiej zajezdni pojawiło się dziesięć nowych przegubowych „jamników”. Były wyposażone analogicznie, jak wozy kupione przez zajezdnię rok wcześniej, natomiast różnicą było zastosowanie w nich białych, LEDowych wyświetlaczy marki Pixel. Autobusy otrzymały numery od 2851 do 2860.

Ostatnia (na dzień dzisiejszy) dostawa nowych Urbino 18 do Szczecina miała miejsce w zajezdni Klonowica, do której to w marcu 2019 roku dotarły trzy przegubowe „Solniczki”. Wyposażono je analogicznie jak ich „bracia” z Dąbia. Dostały one numery z zakresu 1997-1999.

PKS Szczecin jako ostatnia z autobusowych zajezdni, w 2018 roku wprowadziła do swojej floty taborowej Urbino 18. W przeciągu kilku lat zakupiła ona ponad kilkadziesiąt używanych przegubowych „jamników” pochodzących głównie od przewoźnika BVG Berlin. W przeciwieństwie do szczecińskich „kolegów” autobusy posiadają jedynie trzy pary drzwi z mechanizmem firmy Ventura (środkowe i tylne otwierane na zewnątrz). Pojazdy wyprodukowane w 2005 roku wyposażone są w silnik produkcji MAN-a w zabudowie leżącej i w związku z tym, z tyłu znajduje się tzw. „klubowy” układ siedzeń. Pozostałe „ex-berlińskie” Solarisy z roczników 2007-2009 posiadają silnik DAF w zabudowie wieżowej i odpowiedni dla tej konstrukcji układ tylnych siedzisk. Niezależnie od rocznika, we wszystkich z nich zamontowano siedzenia Kiel Ideo.

Do zajezdni Dąbie we wrześniu 2020 roku trafiło 6 używanych (3 z rocznika 2008 i 3 z rocznika 2009) czterodrzwiowych Urbino 18 pochodzących z MVG München. Pojazdy z 2008 roku otrzymały numery taborowe od 2871 do 2873, natomiast z 2009 roku 2971-2973. Wyposażono je w białe, LEDowe wyświetlacze firmy Pixel.

SPPK jako kolejna spółka postanowiła sięgnąć po używane Urbino 18 - wybór padł na eksploatowane wcześniej w Hilversum trzydrzwiowe, czteroletnie Solarisy IV generacji. Pojazdy przyjechały do zajezdni pod koniec października 2021. Nadano im numery taborowe 796 i 797. W 2022 roku oba pojazdy zostały przemalowane w barwy SPPK.

Jesienią 2021 roku do zajezdni PKS przybył pierwszy Solaris Urbino 18 z innego źródła niż BVG Berlin. Był nim pojazd o numerze 10675, który wcześniej służył mieszkańcom Stade i Frankfurtu. Autobus posiada trzy pary drzwi, ale w odróżnieniu od berlińskich „braci” wyróżnia się „polskim” układem siedzeń (brakiem „półtoraków”) oraz funkcjonalnym „ciepłym guzikiem”, również od zewnątrz pojazdu.

Latem 2022 roku w zajezdni PKS Szczecin do „rodzynka” 10675 dołączył jego brat o numerze 10768, który wcześniej również kursował w Stade i Frankfurcie. W przeciwieństwie do 10675, 10768 otrzymał zielone wyświetlacze. Poza tym, niezmiennie od 2018 roku PKS wciąż regularnie nabywa używane, trzydrzwiowe Solarisy Urbino 18 pochodzące z BVG Berlin, jednak w ostatnim czasie są to wyłącznie pojazdy z lat 2007-2009. W sierpniu 2023 kolejny Solaris ze Stade i Frankfurtu rozpoczął eksploatację liniową i otrzymał numer 10793.

We wrześniu 2023 roku w SPA Dąbie pojawił się czterodrzwiowy pochodzący z rocznika 2014 przegubowy „jamnik”, który wcześniej kursował u przewoźnika SWK Kaiserslautern. Autobusowi nadano w Szczecinie numer taborowy 2451.

Na początku 2024 roku dąbska zajezdnia zdecydowała się na zakup używanego czterodrzwiowego Solarisa z roku 2011, eksploatowanego wcześniej przez MPK Łódź. W Szczecinie pojazd otrzymał numer 2151.

Nie każdy Solaris przetrwał do dziś

Pierwszym wycofanym Solarisem Urbino 18 w Szczecinie był pojazd o numerze 10416, który zniknął z naszych ulic w październiku 2021 roku. Niespełna trzy miesiące później zakończono eksploatację 10467.

Z początkiem lipca 2022 ze stanu SPPK Police został skreślony 774, zaś z PKS Szczecin wóz 10557. Dwa miesiące później z eksploatacji wycofano pojazd 10482.

Jako pierwszy w 2023 roku wycofany został Urbino 18 o numerze 10594.

Z powodu uszkodzeń powstałych w wyniku pożaru w dniu 20 stycznia 2023, skreślony został egzemplarz 10706. Z tej samej przyczyny 2 lutego 2023 wycofano pojazd 10469. Luty był również ostatnim miesiącem eksploatacji wozu 10504, zaś kwiecień autobusu 10501. W drugiej połowie 2023 roku swoją karierę liniową zakończył 10526, a także policki Solaris 775. W listopadzie 2023 wycofano również egzemplarz 10544 z PKS.

Z końcem lutego 2024 roku zakończono eksploatację polickiego 776.