Encyklopedia

21 marca 2013 roku bydgoska PESA podpisała umowę na dostawę 45 niskopodłogowych wagonów tramwajowych dla Warszawy. Warunkiem zapisanym w kontrakcie miała być całkowicie płaska podłoga, bez zmian jej wysokości nad osiami wózków. Model 128N powstał na bazie doświadczeń zebranych podczas produkcji i eksploatacji pojazdów z rodzin Tramicus i Swing.

Pesy 128N pojawiają się na wielu zatłoczonych liniach

Pesa Jazz Duo 128N to dwukierunkowy, pięcioczłonowy pojazd, przeznaczony do eksploatacji na torze normalnym. W zamówieniu, jak już nadmieniono, wymagano by podłoga znajdowała się na tym samym poziomie na całej długości pojazdów. Wymóg ten spowodował rezygnację z klasycznej osi łączącej koła i wyposażenie pojazdu w 8 asynchronicznych silników prądu przemiennego (po jednym na każde koło napędowe w dwóch wózkach) o łącznej mocy 480 kW. Wyprodukowane zostały przez Traktionssysteme Austria GmbH i pozwalają one rozpędzić wagon do 70 km/h. Celem zmniejszenia drgań i poprawienia komfortu jazdy tramwaj posiada podwójne odsprężynowanie. Składa się ono z metalowo-gumowych sprężyn amortyzujących ruchy kół względem wózka oraz sprężyn i amortyzatorów hydraulicznych tłumiących drgania między wózkiem i wagonem.

Zainstalowano falownikowy układ rozruchu firmy Medcom. 4 falowniki zostały zamontowane na dachu pojazdu, a każdy z nich zasila dwa silniki po jednej stronie wózka napędowego. Wózki posiadają również piasecznice (8 sztuk), które podają piasek pod pierwszą oś napędową wózka, w zależności od kierunku jazdy. Dodatkowo superkondensator i system odzyskiwania energii z hamowania pozawalają przejechać krótkie odcinki bez zasilania z sieci trakcyjnej. 

Jeden z dwóch biletomatów zamontowanych w warszawskim „Jazzie”

Przedział pasażerski Pesy 128N – widok w stronę kabiny B

Eksploatacja w Warszawie

Prototypowy wagon dotarł do Warszawy nad ranem 30 lipca 2014 roku, a następnego dnia rozpoczął jazdy homologacyjne. Był to pierwszy z 45 zamówionych pojazdów typu 128N, za które w stolicy zapłacono nieco ponad 380 milionów złotych. Ostatecznie odbiory zakończono dopiero 21 listopada, kiedy zadebiutował na linii 8. Pierwsza seria wagonów została rozdzielona pomiędzy zajezdnie R1-Wola i R4-Żoliborz, a pojazdy początkowo pojawiały się na większości linii obsługiwanych przez te zajezdnie. Ich dwukierunkowość na większą skalę wykorzystano dopiero przy okazji przebudowy torowiska na ulicy Grójeckiej. W okresie od 10 do 23 sierpnia kursowały na zastępczej linii 79 kursującej na trasie P+R Al. Krakowska – Hale Banacha (gdzie zmieniały kierunek jazdy wykorzystując przejazd nakładkowy). 

W czerwcu 2014 roku Tramwaje Warszawskie złożyły zamówienie na 5 dwukierunkowych pojazdów niskopodłogowych, którego wykonawcą ponownie została bydgoska PESA. Kolejne pięć dwukierunkowych „Jazzów” dostarczono w 2015 roku. 

W październiku 2016 roku dokonano relokacji części wagonów, w związku z czym 15 pozostało w zajezdni R1-Wola, 20 trafiło do R3-Mokotów, a kolejne 15 pozostało w zajezdni R4-Żoliborz. Wagony Pesa Jazz Duo 128N posiadają numery z przedziału 3601 – 3650.

Dwukierunkowość warszawskich wagonów 128N wykorzystywana jest między innymi na „dwójce”

Eksploatacja w Gdańsku

Gdańsk pierwsze zamówienie na niskopodłogowe „Jazzy” podpisał 25 września 2013 roku podczas targów Trako. W ramach tej umowy do stolicy Pomorza dostarczono 5 pojazdów typu 128NG. Pierwszy tramwaj dostarczono 10 listopada 2014 roku, a ostatni niewiele ponad dwa miesiące później – 19 stycznia 2015 roku. Wszystkie wagony zadebiutowały 11 dni później na linii 6. Otrzymały one również patronów – postacie zasłużone dla Gdańska, których imiona i nazwiska widnieją na burtach pojazdów.

Kolejna umowa, tym razem na dostawę 15 pojazdów podpisana została w lutym 2018 roku. W kwietniu następnego roku GAiT skorzystały z opcji na dostarczenie kolejnych 15 wagonów. W „Jazzach” z drugiej dostawy powiększono kabiny motorniczych, co pozwoliło zmieścić w nich dodatkowo radio, mała lodówka oraz defibrylator. Spowodowało to zmniejszenie pojemności pojazdu do 206 osób. Dostawy pierwszej części zamówienia zakończono w nocy z 4 na 5 czerwca 2020 roku, a ostatni wagon Pesa Jazz Duo 128N dotarł do stolicy Pomorza w połowie lutego 2021 roku. 

Pojazdy otrzymały numery taborowe z przedziały 1051 – 1074. Na co dzień ich dwukierunkowość wykorzystywana jest na liniach 10 i 12, które trasy kończą odpowiednio na przystankach Brętowo PKM i Lawendowe Wzgórze, gdzie zamiast klasycznych pętli powstały krańcówki. 

Zakup tych pojazdów pozwolił na wycofanie z eksploatacji ostatnich składów Konstali 105Na, sprawiając, że wszystkie wagony gdańskiej floty tramwajowej są przynajmniej częściowo niskopodłogowe.