Encyklopedia
Linia 4: Krzekowo - Pomorzany
dodane przez jas59; zmodyfikowane przez
man







Trasa: Krzekowo — Żołnierska — rondo Karskiego — Mickiewicza — aleja Bohaterów Warszawy — Jagiellońska — aleja Piastów — plac Kościuszki — aleja Piastów — plac Szyrockiego — aleja Powstańców Wielkopolskich — Pomorzany
Historia starsza
Rozwój miasta, a co za tym idzie rozwój przemysłu w latach 70. XIX wieku, jak również zwiększająca się ilość ludności osiedlającej się w podmiejskich dzielnicach miasta (Niemierzyn, Niebuszewo, Żelechowa i Łękno itp.) i znaczne oddalenie tych dzielnic od śródmieścia wymusiło wzrost zapotrzebowania na masowe przewozy pasażerskie. Szczecin w tym okresie wyrwał się z pierścienia okowów murów twierdzy i w związku z tym zaczęto zabudowywać uzyskane tereny po lewej stronie Odry.21 października 1872 roku zawarto umowę z prywatną spółką pn. „Towarzystwo Szczecińskich Kolei Ulicznych” na budowę sieci tramwajów konnych. Właśnie tramwaj konny był pierwszym środkiem komunikacji miejskiej, który zastąpiono w roku 1897 tramwajem elektrycznym. Przez 18 lat, do czasu uruchomienia tramwaju elektrycznego następowała rozbudowa sieci torów tramwaju konnego. Już w czasie rozwijania sieci linii tramwajów konnych jasnym było, że ta trakcja rodzi wiele ograniczeń. Zaczęto rozważać możliwość wykorzystania do tego celu trakcji elektrycznej.
Rajscy miejscy – władze miasta prowadziły rozmowy z firmami o elektryfikacji istniejących linii tramwaju konnego i budowę elektrowni. Wybrano do tego zadania Powszechne Towarzystwo Elektryczne z Berlina (Allgemeinen Elektrizität Geselschaft in Berlin), z którym zawarto umowę w dniu 5 maja 1896 roku. Pierwszy tramwaj elektryczny przejechał ulicami Szczecina w dniu 4 lipca 1897 roku.
W 1903 roku istniało już pięć linii tramwajowych o łącznej długości 25,9 km między innymi przyszła linia 4, która jeździła na trasie: Plac Sprzymierzonych (Arndtplatz) - Piłsudskiego (Friedrich-Karl-Strasse) - Plac Hołdu Pruskiego (Königstor) - Dworzec Główny (Hauptbahnhof) zwana linią okólną (Ringbahn), chociaż nigdy w planach się nie pojawiła.
Wprowadzenie na trasy tramwaju elektrycznego spowodowało zwiększenie ruchu pasażerskiego, a co za tym idzie wymusiło budowę drugich torów obok już istniejących. Szybki rozwój komunikacji miejskiej powodował również szybki rozwój miasta.

„Czwórka” w latach 1905–1923 kursowała na trasie: Pomorzany (Tiergarden), Dworzec Główny (Hauptbahnhof), plac Hołdu Pruskiego (Königstor), Piłsudskiego (Friedrich–Kark-Strasse), plac Sprzymierzonych (Arndtplatz).
Jednak w związku z szalejącą inflacją, sytuacja ekonomiczna zmusiła firmę do zawieszenia niektórych linii, co skutkowało przedłużeniem trasy „czwórki” od placu Kościuszki do Cmentarza Centralnego.
15 listopada 1927 roku z powodu przedłużenia linii 2 do Gumieniec, skrócono tramwajową „czwórkę” do placu Kościuszki i od tamtej pory jeździła na trasie od Dworca Głównego aż do 1934 roku.
Historia nowsza
Kiedy w 1945 roku miasto przeszło pod polską jurysdykcję, 23 poznańskich tramwajarzy przejęło zdewastowaną szczecińską komunikacje. Utworzona firma pn. „Tramwaje i Autobusy Miasta Szczecina” i ludzie w niej pracujący przystąpili do mozolnego likwidowania szkód powstałych w czasie działań wojennych. Efekty ich pracy unaoczniły się w dniu 12 sierpnia 1945, kiedy zostały uruchomione pierwsze tramwaje. Pomimo piętrzących się trudności pod koniec roku długość uruchomionych tras tramwajowych wynosiła już 16,7 km.I tu zaczęło się powojenne życie linii 4, która została uruchomiona 4 listopada 1945 na trasie Matejki – Piłsudskiego – plac Sprzymierzonych – Piastów – plac Kościuszki. Rozkład jazdy obowiązywał w dni powszednie i świąteczne. Tramwaje jeździły w godzinach od 5:50 do 21:05 z 10-minutową częstotliwością.
Opłaty za przejazd wynosiły 2 zł, kiedy firma 1 stycznia 1946 roku wprowadziła obowiązek posiadania biletów.
Pod koniec 1947 roku linia 4 jeździła już na trasie Dworzec Główny – Dworcowa – Brama Portowa – plac Żołnierza Polskiego – Matejki – Piłsudskiego – plac Sprzymierzonych – plac Kościuszki – Piastów – Powstańców Wlkp. Zmiana trasy linii umożliwiona została dzięki oddaniu odcinków torów w ciągu ulicy Piastów i Powstańców Wlkp.
[[FOTO|1150365213] We wrześniu 1950 roku został przebudowany węzeł na skrzyżowaniu ulic Roosevelta i Jaromira (plac Rodła) - położono nowe rozjazdy i dzięki temu linia 4 zaczęła jeździć od Powstańców Wlkp. do Piłsudskiego po starej trasie, zaś od Piłsudskiego skręcała w Wyzwolenia i jechała trasą linii 3 do Dworca Głównego.
W dniach 11–15 stycznia 1959 roku miała miejsce awaria podstacji przy ulicy Kolumba, co spowodowało paraliż komunikacji tramwajowej. Przyczyną było przeciążenie podstacji prostowniczych z powodu zbyt małej zainstalowanej mocy w tych podstacjach przy wzroście taboru posiadającego większą moc silników. Dodatkowo, jedną z przyczyn było niedotrzymanie terminu oddania montażu dodatkowego prostownika o mocy 1 MW.
Pod koniec lat 50. XX wieku uruchomiono również tramwajową komunikację nocną - w tym również linię 4N.
Z powodu prac torowych, w dniach 19 września - 18 października i ponownie 14-22 listopada 1960 skierowano linię 4 na trasę w relacji z Powstańców Wlkp. do Potulickiej, zaś w okresie 19 października - 13 listopada 1960 na trasę tymczasową Powstańców Wlkp. – plac Żołnierza Polskiego.
23 listopada 1960 linia powróciła na swoją podstawową trasę.
Rok później, 23 grudnia 1961 roku udało się przedłużyć linię 4 o następny odcinek trasy (Powstańców Wlkp. (szpital) – Budziszyńska), co spowodowało połączenie tras linii 3 i 4 na ich krańcówkach i zakończyło budowę linii okólnej zapoczątkowanej przez tramwajarzy niemieckich. W związku z tym trasa linii wyglądała następująco:Pomorzany – Powstańców Wlkp. – Piastów – plac Kościuszki – plac Sprzymierzonych – Piłsudskiego – Wyzwolenia – plac Żołnierza Polskiego – Brama Portowa – Dworcowa – Nowa – Dworzec Główny.
16 lutego 1965 roku przedłużono linię 4 na odcinku Dworzec Główny – Kolumba – Pomorzany, tworząc w ten sposób na terenie Śródmieścia linię okólną.
Przebieg jej trasy wyglądał: Pomorzany – Smolańska – Kolumba – nab. Wieleckie – Wyszyńskiego – [w drugą stronę 3 Maja – Dworcowa – Nowa] – Niepodległości – Wyzwolenia – Piłsudskiego (M. Buczka) – plac Sprzymierzonych (Lenina) - Piastów – plac Kościuszki – Powstańców Wlkp. – Pomorzany.
9 września 1968 roku linia 4 na odcinku od ulicy Mieszka I do ulicy Jabłonkowskiej kursowała w obydwu kierunkach po jednym torze.
7 listopada 1968 zawieszono komunikację, zaś 4 grudnia 1968 z powodu zamknięcia wiaduktu linia kursowała na trasie Frysztacka – Pomorzany.
6 czerwca 1969 przywrócono normalną komunikację z mijanką przy ul. Jabłonkowskiej z końcowym przystankiem przy ulicy Frysztackiej.
Od 19 września 1970 roku linia 4 kursowała w obu kierunkach przez ulicę Wyszyńskiego (Wielką) z powodu remontu Bramy Portowej.
5 listopada 1970 przeniesiono przystanek „Plac Grunwaldzki” sprzed placu na plac, a także sprzed placu Odrodzenia na ulicę Piłsudskiego (M. Buczka) przed plac Sprzymierzonych (Lenina).
Wiosną 1971 roku nastąpiła likwidacja linii okólnej i tramwaje „czwórki” zostały skierowane na nową trasę w relacji Pomorzany-Potulicka.Linia kursowała na trasie przez Powstańców Wlkp. – Piastów – plac Kościuszki – plac Sprzmierzonych – Piłsudskiego – Wyzwolenia – Niepodległości – Brama Portowa – 3 Maja – Narutowicza do Potulickiej.
Z powodu przebudowy wiaduktu przy ulicy Budziszyńskiej, 5 grudnia 1972 skrócono linię 4 do ulicy Jabłonkowskiej. 18 listopada 1974 roku przywrócono komunikację tramwajową do Pomorzan w obydwu kierunkach.
17 grudnia 1974 roku próbnie puszczono linię 4 na trasie z Pomorzan do Stoczni Szczecińskiej.20 grudnia 1974 skierowano ją na próbę na trasę: Dworzec Niebuszewo – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – plac Rodła – Piłsudskiego (M. Buczka) – plac Sprzymierzonych (Lenina) – Piastów – Powstańców Wlkp. – Pomorzany
Również 29 grudnia 1974 zmieniono trasę linii nocnej 4N do Dworca Niebuszewo, która od tej pory kursowała w relacji: Dworzec Główny – Dworzec Niebuszewo.
Zmiany te nie zostały zaakceptowane przez pasażerów i na początku 1977 roku linie 4 i 4N powróciły na swoją dawną trasę Pomorzany – Potulicka.Od 10 listopada 1986 roku linia 4 kursowała na trasie Pomorzany – Dworzec Niebuszewo z powodu remontu torowiska w ciągu ulicy Matejki. Po oddaniu torowisk do eksploatacji w 1987 roku „czwórka” powróciła na swoją stałą trasę.
W 1988 roku nastąpiły cięcia w rozkładach jazdy sieci tramwajowych między innymi linii 4 z powodu braku motorniczych.
18 maja 1991 roku zawieszono kursowanie linii 4 w dni świąteczne z powodu niskiej frekwencji pasażerów.
1 września 1992 roku podzielono linie tramwajowe na podstawowe i uzupełniające. Od tego okresu, „czwórka” regularnie była zawieszana na okres wakacji letnich w szkołach.
1 stycznia 1999 uległ likwidacji dzień rozkładowy „soboty robocze” i od tego momentu linia 4 kursowała tylko od poniedziałku do piątku.
We wrześniu 2001 ograniczono kursowanie linii 4 do godziny 18 z powodu braku środków.
W lutym 2006 skrócono okres kursowania linii 4. Tramwaje zaczęły kursować od godziny 7. Pierwszy kurs z Potulickiej odbywał się o godzinie 7:06, zaś z pętli „Pomorzany” o godzinie 7:05.
Po zakończeniu remontu torów w ciągu ulicy Krzywoustego i alei Bohaterów Warszawy oraz poprawą sytuacji kadrowej, od 1 grudnia 2007 roku linia 4 kursowała według nowego, stałego rozkładu jazdy uwzględniającego zwiększenie częstotliwości na linii 12. 19 października 2009 roku linię 4 skierowano objazdem przez ulicę Krzywoustego. Było to związane z wymianą torowiska na placu Kościuszki. Następnego dnia linia 4 wróciła na swoją zwykłą trasę.
W związku z wznowieniem ruchu tramwajowego w ulicy Jagiellońskiej po wymianie krzyżownicy i zamknięciem dla ruchu tramwajowego ulicy Wawrzyniaka (remont torowiska) oraz trwającym remontem ulicy Potulickiej, od 12 maja 2014 przywrócono kursowanie linii 4 na trasie tymczasowej Pomorzany – Jagiellońska – Krzekowo.
Linia w nowej, tymczasowej relacji cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród pasażerów, dlatego też od 1 września 2015 (mimo otwarcia pętli „Potulicka”, do której linia dotychczas kursowała), zadecydowano o pozostawieniu „czwórki” na trasie Krzekowo – Pomorzany bez zmian częstotliwości i zakresu kursowania.
W związku z przebudową skrzyżowania ulic Wernyhory, Mickiewicza, Żołnierska z dniem 16 czerwca 2016 zawieszono linię 4 (wcześniej niż w poprzednich latach). Po wakacjach, 1 września 2016 linię skierowano na skróconą trasę co wiązało się z dalej trwającą przebudową wspomnianego skrzyżowania.Powodem cięć w tramwajowych rozkładach jazdy był chroniczny brak motorniczych i w związku z tym od kilku miesięcy nie były wykonywane niektóre kursy na liniach. Zdecydowano więc, że korekta rozkładów jazdy umożliwi w miarę normalną komunikację tramwajową.
W dniach 16 września - 24 października 2017 w związku z remontem torowiska, po 12 latach jego eksploatacji w ciągu ulicy Krzywoustego na odcinku od placu Zwycięstwa do placu Kościuszki wykonywano prace modernizacyjne. Z tego powodu, została zmieniona organizacja ruchu i tramwaje zostały skierowane objazdami do swoich punktów docelowych. Linia 4 na ten czas została zawieszona. Prace zakończono 24 października 2017. 7 kwietnia 2020 roku kursowanie linii 4 w związku z pandemią koronawirusa i ograniczeniami w funkcjonowaniu komunikacji miejskiej zostało tymczasowo zawieszone. 16 maja linia powróciła na szczecińskie tory, a ponownie została zawieszona 1 czerwca 2020 roku. Po trzech miesiącach przerwy, czwórka pojawiła się wraz z rozpoczęciem roku szkolnego - 1 września 2020 roku.
29 maja 2021 roku ze względu na rozpoczęcie kolejnego etapu przebudowy torowisk w Centrum (wyłączenie z użytku torowiska na odcinku Brama Portowa - Plac Rodła - Piłsudskiego) i spowodowane tym zmiany tras wielu linii tramwajowych, kursowanie linii 4 zostało zawieszone.
Na podstawie materiałów zawartych w książce "50 Jahre Stettiner Strassenbahn 1879 - 1929" z archiwów MZK, WPKM, ZKM, informacji zawartych w opracowaniu „Tramwaje w Szczecinie 1879 – 2008 Kajetana Szmucińskiego i informacji własnych opracował: Janusz Światowy, aktualizacja: kasper1,
man,
fan004 i
Karton_03