Encyklopedia

Gräf & Steyr LU200 M11 – austriacki, wysokopodłogowy autobus klasy MAXI zasilany mieszanką gazu LPG produkowany przez firmy Gräf & Stift (podwozie) i Steyr (nadwozie) w latach 1978–1992.

Historia

W Wiedniu w połowie lat siedemdziesiątych była potrzeba wymiany taboru na nowoczesny. Nawiązano wówczas współpracę dwóch firm: Gräf & Stift na licencji niemieckiego MAN-a oraz Steyr. Pierwszym owocem współpracy był autobus Gräf & Stift DDH 200, który powstał w 1976 roku. Założenia odnowy taboru w Wiedniu bazowały na niemieckich autobusach standardowych VÖV I. W 1978 roku wyprodukowano pierwsze autobusy Gräf & Stift LU200 M11. Największym odbiorcą tych autobusów był Wiedeń. Oprócz Wiednia odbiorcą jednego egzemplarza był również austriacki Linz.

Trochę techniki

Autobusy Gräf & Steyr LU200 M11 są zbudowane na licencji MAN-a SL200, który spełniał założenia niemieckiego autobusu standardowego VÖV I. W odróżnieniu od niemieckiego oryginału silnik w autobusie jest umieszczony pod podłogą pomiędzy osiami. Do napędu autobusu zastosowano silniki zasilane gazem LPG typu MAN G2566 lub MAN G2866 zestawione z ze skrzyniami Voith 506 o dwóch przełożeniach lub Voith D851.2 o trzech przełożeniach. Ciekawostką jest to, że w trzech wozach wyprodukowanych w 1987 roku testowano czterobiegowe skrzynie automatyczne firm takich, jak ZF, Doromat i Voith. W pierwszych egzemplarzach układ jezdny opierał się o felgi gwiazdowe typu Trilex, które były stosowane aż do 1988 roku, a w egzemplarzach z lat 1989–1992 roku stosowano felgi pełne. Pojazdy te miały zastosowany katalizator. Autobus jest wyposażony w trójdrzwiowe nadwozie składające się z drzwiami otwieranymi do środka. Pasażerowie mogli zasiąść na 31 siedzeniach ze drewnianej sklejki lub siedzeniach kubełkowych firmy Kiel (późniejsze egzemplarze). Autobus ten mógł pomieścić w sumie 89 pasażerów.

Eksploatacja w Austrii

Eksploatacja w Linzu

W 1978 roku przedsiębiorstwo ESG w Linzu otrzymało jeden egzemplarz autobusu Gräf & Steyr LU200 M11, który otrzymał numer #84. W 1979 roku ten autobus został przerobiony na autobus zasilany dieslem. W 1996 roku pojazd został wycofany z ruchu i sprzedany do Sarajewa.

Eksploatacja w Wiedniu

W latach 1978–1992 wiedeńskie przedsiębiorstwo Wiener Linien otrzymało w sumie 345 takich autobusów. Otrzymały one numery 8611–8699 (egzemplarze z lat 1978–1980), 8500–8600 (egzemplarze z lat 1981–1984), 8401–8499 (egzemplarze z lat 1984–1989) i 8700–8755 (egzemplarze z lat 1989–1992). W latach 1984–1992 w Wiedniu to był jedyny typ autobusów klasy MAXI. W 1992 roku w związku z dostawą autobusów Gräf & Steyr NL 205 M12 nastąpił proces wycofywania z ruchu tego typu autobusów. Pożegnanie autobusów LU200 M11 w Wiedniu nastąpiło w dniu 16.05.2007 roku. Dwa wozy tego typu zostały zachowane na cele zabytkowe.

Eksploatacja w Polsce

Eksploatacja w Ostrowcu Świętokrzyskim

W 1994 roku MZK Ostrowiec Świętokrzyski zakupił trzy sztuki autobusów Gräf & Steyr LU200 M11, które jeździły wcześniej w Wiedniu. Otrzymały one numery 101–103. Wóz #101 pochodził z 1979 roku, zaś wozy #102 i #103 z 1980 roku. W 1998 roku wszystkie trzy sztuki zostały zezłomowane w związku z dostawą nowych autobusów Jelcz 120M.

Eksploatacja w Radomiu

W 1994 roku prywatna firma ITS Michalczewski zakupiła łącznie 21 sztuk tego typu autobusów. Otrzymały one numery 21–36 i 38–42. Już po trzech latach eksploatacji rozpoczęto proces kasacji tych autobusów, głównie z powodu braku części i wysokich kosztów eksploatacji związanych z dozorem butli LPG. Autobusy tego typu w Radomiu były stopniowo wycofywane po dostawach używanych autobusów Ikarus 260.04 i fabrycznie nowych autobusów MAN NL222. Ostatni egzemplarz wycofano w 2001 roku.

Eksploatacja w Radomsku

W 1994 roku MPK Radomsko kupiło łącznie cztery autobusy tego typu. Otrzymały one numery 351–354. Eksploatacja tego typu autobusów w Radomsku zakończyła się w 1999 roku. Pojazdy te po zakończeniu eksploatacji trafiły w ręce prywatne.

Eksploatacja w Starachowicach

W 1994 roku MZK Starachowice zakupiło łącznie cztery sztuki tego typu autobusów. Otrzymały one numery #15, #16, #18 i #19. Autobusy te zostały wycofane już po kilku latach eksploatacji z powodu braku części zamiennych.