Encyklopedia

Pętla tramwajowa "Pomorzany" umiejscowiona jest przy ulicy Smolańskiej w Szczecinie, znajduje się w jednej z największych dzielnic miasta w jej południowej części, pomiędzy Odrą, autostradą, ulicami Dąbrowskiego i Mieszka I. Została oddana do użytku 23 grudnia 1961 roku. Oddanie pętli umożliwiło przedłużenie linii tramwajowej 4 od ulicy Powstańców Wielkopolskich przy szpitalu do ulicy Budziszyńskiej, co pozwoliło na uzyskanie styku pomiędzy liniami 4 i 3 na ich krańcówkach na Pomorzanach i zakończyło to budowę linii okólnej zapoczątkowanej przez tramwajarzy niemieckich.


Pętla na Pomorzanach została zmodernizowana w latach 1974 – 1975 i została wyposażona w nową:

• sieć trakcyjna: słupy stalowe trakcyjne oświetleniowe, zawieszenie przewodów płaskie, sztywne
• sieć oświetleniowa: oprawy rtęciowe 400W na słupach stalowych. Zasilanie kablowe, sterowanie z sieci miejskiej
• sygnalizacja najazdowa: zastosowano wzbudzanie inicjatorami przekaźnikowymi i impulsatorami sieciowymi
• sygnalizacja dyspozycyjna: sterownie z pulpitu w pomieszczeniu dyspozycyjnym

Od chwili zmodernizowania jej nie przeprowadzano już kapitalnych remontów, a tylko naprawy bieżące.

 

Od powstania pętli tramwaje linii 3 i 4 kończą i zaczynają swój bieg. W 1971 roku do linii kończących swój bieg na pętli dołączyła linia 6, a 15 grudnia 1974 roku linia 11 kursująca na trasie Stocznia Remontowa (Ludowa) – Pomorzany.Na samym końcu, bo 30 lipca 1985 roku dołączyła linia 12. 


W sierpniu 1985 roku pracownicy Szczecińskiego Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych rozpoczęli roboty modernizacyjne torowisk i jezdni w ciągu ulic Smolańskiej, Chmielewskiego i Kolumba. Prace na inwestycji ciągnęły się do stycznia 1990 roku - ze zmiennym szczęściem. Albo kulały dostawy np. cementu czy innych materiałów, albo na przeszkodzie stawała stara infrastruktura podziemna nie ujęta w planach, którą trzeba było przełożyć.

Przebudowanych zostało 1809 metrów ulicy, ułożono około 450 metrów nowego wodociągu, prawie 1500 metrów gazociągu i blisko 4000 metrów nowych torów tramwajowych. Pokłosiem tej inwestycji są położone nieużywane liniowo "trzecie" tory biegnące od wyjazdu z pętli Pomorzany do przystanku Smolańska.

Zbudowane trzecie tory miały poprawić sytuację na zbyt małej pętli, na której trudno było znaleźć miejsce dla tramwaju i motorniczego na czas jego przerwy.

Projektant chyba nie przemyślał do końca swojego projektu z budową tego odcinka torów. Wadą tego projektu jest to, że tramwaj wjeżdżając na ten tor już nie mógł zawrócić na pętle po pasażerów. I z tego powodu jest niewykorzystywany. Możliwe byłoby użytkowanie toru, gdyby wykorzystano jednoczłonowe tramwaje dwukierunkowe, których komunikacja szczecińska nie ma.

MZK Szczecin w maju 2007 roku ogłosiło przetarg nieograniczony na wykonanie dokumentacji technicznej oraz remontu kapitalnego rozjazdów tramwajowych na pętli Pomorzany. 12 czerwca 2007 roku przetarg został unieważniony ponieważ nie wpłynęła żadna oferta.

Dopiero po kilku latach,  bo 13 kwietnia 2016 roku Urząd Miasta zlecił przetarg na wykonanie dokumentacji projektowej dla zadania "Przebudowa torowisk tramwajowych w Szczecinie - etap II".

Między innymi chodziło też o rozbudowę i przebudowę układu drogowego Powstańców Wielkopolskich dla zadania "Przebudowa torowiska wraz z siecią trakcyjną w ciągu al. Powstańców Wielkopolskich do pętli Pomorzany wraz z rozbudową pętli"

3 sierpnia 2016 roku ogłoszono wyniki przetargu na wykonanie tej dokumentacji dla pętli Pomorzany z przyległościami - wybrana została firma PROGREG Sp. z o.o z Krakowa.

Przetarg na stację prostownikową ogłoszony został przez Tramwaje Szczecińskie 3 stycznia 2020 roku. Dokumentacje projektową opracowała firma "Sesto” Sp. z o. o. z Łodzi. Trzykrotnie przedłużano termin składania ofert do 7 lutego, 14 lutego, 18 lutego 2020 roku.

11 maja 2020 roku, wybrano do tego zadania Przedsiębiorstwo Usług Elektrycznych „IREL” Ireneusz Wingrowicz, z Klinisk Wielkich, a pełnienie nadzoru inwestorskiego nad robotami budowlanymi inwestycji powierzono firmie NBQ Sp. z o.o. ze Szczecina wybranej 14 sierpnia 2020.

Nowo wybudowana podstacja prostownikowa "Chmielewskiego" jest ściśle powiązana z pętlą tramwajową na Pomorzanach i trasami tramwajowymi wraz siecią trakcyjną biegnącą od ulicy Nabrzeże Wieleckie, Nowej, Dworcowej, Kolumba, Powstańców Wielkopolskich do Piastów, która również wpisuje w przebudowę tych tras w bliskiej przyszłości. Jej budowa zbliża się do końca. Zostanie w niedługim czasie oddana do użytku.

W ramach budowy nowej podstacji powstał nowy budynek wraz z zagospodarowaniem terenu, i przyłączami telekomunikacyjnymi, wodno-kanalizacyjnymi oraz zewnętrznymi instalacjami elektrycznymi i wodno-kanalizacyjnymi. Wyposażono podstację w niezbędne urządzenia elektroenergetyczne o wysokiej sprawności elektrycznej i małych gabarytach do jej bezproblemowego działania.

Stacja prostownikowa znajduje się przy budynku Chmielewskiego 8. Adres, ten związany był z komunikacją miejską w latach 1945 - 1964. Przez okres około dwudziestu lat budynek służył załodze firmy jako hotel.

Został również wybudowany nowy pomost kablowy nad torami kolejowymi dla przeprowadzenia kabli trakcyjnych w kierunku ulicy Powstańców Wlkp. Zasadzono nowe drzewa i odtworzono istniejącą zieleń z przed remontu.

Wybudowanie stacji prostownikowej przy ulicy Chmielewskiego wraz z wyprowadzonymi ze stacji odpowiednimi liniami kablowymi miało na celu zasilenie istniejącej i eksploatowanej sieci trakcji tramwajowej w ciągach komunikacyjnych tras tramwajowych Piastów, Powstańców Wielkopolskich, Kolumba, Chmielewskiego i Smolańskiej wraz z pętlą Pomorzany.

Przed jej wybudowaniem, sieć trakcyjna obejmująca ulice Kolumba, Chmielewskiego, Smolańska, Powstańców Wielkopolskich do Piastów wraz z pętlą Pomorzany zasilana była z dwóch stacji trakcyjnych „Kolumba” i „Kordeckiego”. Taki układ sieci zasilającej – dwa odcinki zasilania, był niekorzystny z powodu ponad dwukrotnego przekroczenia długości odcinków zasilania. Długości odcinków zasilania wynikają z dopuszczalnych spadków napięć w obciążonej sieci.

Wybudowanie nowej stacji prostownikowej i zasilenie z niej rejonu Pomorzan usunęło nieprawidłowości eksploatacji nadmiernego obciążenie stacji „Kolumba” i „Kordeckiego powodujące brak rezerwy zasilania sieci trakcyjnej w rejonie Pomorzan. Budowa nowej podstacji i przebudowa dwóch istniejących zwiększyło niezawodność zasilania sieci trakcyjnej, co też umożliwia rezerwowanie mocy w razie awarii na którejś z podstacji oraz zwiększenie dysponowanej mocy.

Bezawaryjność zasilania przyda się po przebudowie pętli Pomorzany, na której ma się znaleźć 5 torów postojowych, jak też przebudowie ulic Nabrzeża Wieleckiego, Nowej, Dworcowej, Kolumba, Chmielewskiego, Smolańskiej, Powstańców Wielkopolskich, która niebawem ma się rozpocząć - prowadzona przez ZUE z Krakowa.

29 marca 2021 roku w siedzibie Tramwajów Szczecińskich otwarto oferty do przetargu, które wpłynęły na przebudowę ulicy Kolumba i Powstańców Wielkopolskich wraz z pętlą. Zainteresowanych kolejnym etapem przebudowy torowisk było pięć firm, które zaproponowały następujące kwoty za wykonanie zadania: BUDIMEX S.A. - 274 250 468,86, ZUE S.A. - 261 951 993,27, Roverpol Sp. z o.o. – Lider Konsorcjum - 267 980 100,00, TORPOL S.A. - 259 715 741,55, TRAKCJA S.A. - 292 421 878,22.

Na sfinansowanie zamówienia Tramwaje Szczecińskie, SEC i ZWiK zamierzały przeznaczyć kwotę w wysokości 272 135 163,43 zł brutto. Na wynik i podpisanie umowy trzeba poczekać kilka miesięcy ze względu na weryfikacje złożonych dokumentów, jak i kontrolę unijną.

5 sierpnia 2021 roku Tramwaje Szczecińskie jako pełnomocnik miasta ogłosił wyniki przetargu na przebudowę torowisk w ciągu ulic Nabrzeża Wieleckiego, Nowej, Dworcowej, Kolumna, Chmielewskiego i Smolańskiej oraz w ciągu alei Powstańców Wielkopolskich wraz z pętlą Pomorzany.

Najlepszą ofertę złożyła firma ZUE z Krakowa, która zaproponowała kwotę 261,952 mln zł brutto za wykonanie zadania. Oferta ZUE nie przekraczała kwoty, jaką Miasto przeznaczyło na sfinansowanie zamówienia (272,1 mln zł brutto). Umowa zostanie podpisana po rozpatrzeniu ewentualnych odwołań i kontroli unijnej.

Pętla Pomorzany to przystanek końcowy, z którego korzystają:

• linia 3 kierunek: Las Arkoński,
• linia 4 kierunek: Krzekowo,
• linia 6 kierunek: Gocław,
• linia 11 kierunek: Ludowa,
• linia 12 kierunek: Dworzec Niebuszewo