Encyklopedia

Pętla tramwajowa „Pomorzany” umiejscowiona jest przy ulicy Smolańskiej w Szczecinie, znajduje się w jednej z największych dzielnic miasta w jej południowej części, pomiędzy Odrą, autostradą, ulicami Dąbrowskiego i Mieszka I. Została oddana do użytku 23 grudnia 1961 roku. Jej uruchomienie umożliwiło przedłużenie linii tramwajowej 4 od ulicy Powstańców Wielkopolskich przy szpitalu do ulicy Budziszyńskiej, co pozwoliło na uzyskanie styku pomiędzy liniami 4 i 3 na ich krańcówkach na Pomorzanach i zakończyło budowę linii okólnej zapoczątkowanej przez tramwajarzy niemieckich.

Pętla na Pomorzanach została zmodernizowana w latach 1974–1975 i została wyposażona w nową:

• sieć trakcyjną: słupy stalowe trakcyjne oświetleniowe, zawieszenie przewodów płaskie, sztywne
• sieć oświetleniową: oprawy rtęciowe 400W na słupach stalowych. Zasilanie kablowe, sterowanie z sieci miejskiej
• sygnalizacja najazdową: zastosowano wzbudzanie inicjatorami przekaźnikowymi i impulsatorami sieciowymi
• sygnalizacja dyspozycyjną: sterownie z pulpitu w pomieszczeniu dyspozycyjnym

Od chwili zmodernizowania jej nie przeprowadzano już kapitalnych remontów, a tylko naprawy bieżące.

 

Od powstania pętli tramwaje linii 3 i 4 kończyły tu swój bieg. W 1971 zaczęła dojeżdżać tu także linia 6, a 15 grudnia 1974 roku linia 11 kursująca na trasie Stocznia Remontowa (Ludowa) – Pomorzany. Na samym końcu, bo 30 lipca 1985 roku dołączyła linia 12. 

W sierpniu 1985 roku pracownicy Szczecińskiego Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych rozpoczęli roboty modernizacyjne torowisk i jezdni w ciągu ulic Smolańskiej, Chmielewskiego i Kolumba. Prace na inwestycji ciągnęły się do stycznia 1990 roku - ze zmiennym szczęściem. Albo kulały dostawy np. cementu czy innych materiałów, albo na przeszkodzie stawała stara infrastruktura podziemna nie ujęta w planach, którą trzeba było przełożyć.

Przebudowanych zostało 1809 metrów ulicy, ułożono około 450 metrów nowego wodociągu, prawie 1500 metrów gazociągu i blisko 4000 metrów nowych torów tramwajowych. Pokłosiem tej inwestycji są położone nieużywane liniowo "trzecie" tory biegnące od wyjazdu z pętli Pomorzany do przystanku Smolańska.

Zbudowane trzecie tory miały poprawić sytuację na zbyt małej pętli, na której trudno było znaleźć miejsce dla tramwaju i motorniczego na czas jego przerwy.

Wadą tego projektu jest to, że tramwaj wjeżdżając na ten tor już nie mógł zawrócić na pętlę po pasażerów. I z tego powodu jest niewykorzystywany. Możliwe byłoby użytkowanie toru, wyłącznie w przypadku jednoczłonowych tramwajów dwukierunkowych.

MZK Szczecin w maju 2007 roku ogłosiło przetarg nieograniczony na wykonanie dokumentacji technicznej oraz remontu kapitalnego rozjazdów tramwajowych na pętli Pomorzany. 12 czerwca 2007 roku przetarg został unieważniony ponieważ nie wpłynęła żadna oferta.

Dopiero po kilku latach,  bo 13 kwietnia 2016 roku Urząd Miasta zlecił przetarg na wykonanie dokumentacji projektowej dla zadania "Przebudowa torowisk tramwajowych w Szczecinie - etap II".

Między innymi chodziło też o rozbudowę i przebudowę układu drogowego Powstańców Wielkopolskich dla zadania „Przebudowa torowiska wraz z siecią trakcyjną w ciągu al. Powstańców Wielkopolskich do pętli Pomorzany wraz z rozbudową pętli”.

3 sierpnia 2016 roku ogłoszono wyniki przetargu na wykonanie tej dokumentacji dla pętli Pomorzany z przyległościami - wybrana została firma PROGREG Sp. z o.o z Krakowa.

29 marca 2021 roku w siedzibie Tramwajów Szczecińskich otwarto oferty do przetargu, które wpłynęły na przebudowę ulicy Kolumba i Powstańców Wielkopolskich wraz z pętlą. 

Na sfinansowanie zamówienia Tramwaje Szczecińskie, SEC i ZWiK zamierzały przeznaczyć kwotę w wysokości 272 135 163,43 zł brutto. Na wynik i podpisanie umowy trzeba poczekać kilka miesięcy ze względu na weryfikacje złożonych dokumentów, jak i kontrolę unijną.

5 sierpnia 2021 roku Tramwaje Szczecińskie jako pełnomocnik miasta ogłosił wyniki przetargu na przebudowę torowisk w ciągu ulic Nabrzeża Wieleckiego, Nowej, Dworcowej, Kolumna, Chmielewskiego i Smolańskiej oraz w ciągu alei Powstańców Wielkopolskich wraz z pętlą Pomorzany.

Najlepszą ofertę złożyła firma ZUE z Krakowa, która zaproponowała kwotę 261,952 mln zł brutto za wykonanie zadania. Oferta ZUE nie przekraczała kwoty, jaką Miasto przeznaczyło na sfinansowanie zamówienia (272,1 mln zł brutto). Umowa zostanie podpisana po rozpatrzeniu ewentualnych odwołań i kontroli unijnej.

Przebudowa pętli ruszyła w styczniu 2022 roku. Utrzymano kursowanie tramwajów kursujących przez ulicę Frysztacką i aleję Powstańców Wielkopolskich.

W związku z rozpoczęciem kolejnego etapu przebudowy pętli, od 8 maja 2023 roku dotychczasowe perony tramwajowe wyłączono z użytku, zaś uruchomiono przystanek dla wysiadających  zlokalizowany na wjeździe na pętlę, a także przystanek dla wsiadających - wzdłuż ulicy Smolańskiej.

W dniach 8-28 lipca 2023 roku, w związku z kolejnym etapem prac przy przebudowie, wstrzymano ruch na pętli.

Począwszy od 29 lipca 2023 z pętli „Pomorzany” korzystają:

• linia 11 kierunek: Ludowa,
• linia 12 kierunek: Dworzec Niebuszewo.

Obok przejeżdżają zaś autobusy linii 53, 524, 528 oraz linii zastępczej 806.