Dodano informację o powstaniu sprzęgu Scharfenberga.kajetansz
28.07.2007
Uzpełniono opis hasłaX
Jest to urządzenie łączące najczęściej pojazdy szynowe.
Rodzina wagonów 105N
Sprzęg Alberta (sprzęg mechaniczny) - typowy sprzęg tramwajowy. Przenosi siły ściskające i rozciągające; zamocowana na "dyszlu" niewielka głowica jest łączona sztywno z identyczną w drugim pojeździe za pomocą dwóch trzpieni, które zabezpieczone są przed wysunięciem wygiętym metalowym elementem. Dawniej stosowano w wagonach silnikowych głowice, które można było łączyć tylko z głowicami wagonów doczepnych; obecnie "dyszel" w nieużywanym sprzęgu na czołach pojazdu najczęściej jest składany (łamany) i chowany w pojeździe dla ochrony innych użytkowników jezdni.
(sprzęg samoczynny) - stosowany najczęściej do łączenia lekkich pojazdów pasażerskich (szynobusów, zespołów trakcyjnych, wagonów metra lub tramwajów, różnych kolei miejskich itp. Głowica sprzęgu ma kształt płaskiej płyty z wystającym elementem zbliżonym do naciętego stożka (rzadziej - do piramidy) zawierającym zaczep (ucho) i analogicznym otworem na przyjęcie sprzęgu dołączanego. Taki kształt ma na celu wzajemne naprowadzenie głowic. Przy łączeniu po dociśnięciu głowic zaczepy obu sprzęgów powodują zahaczenie i zaryglowanie mechanizmu zamka. Do odryglowania i odczepienia używane jest sprężone powietrze. W głowice sprzęgu zabudowane jest łącze sprężonego powietrza; łącza elektryczne mogą mieć różną konstrukcje - np. w polskich EN57 stosowana jest listwa łączeniowa nad sprzęgiem, niemieckie wykonania to dwie krótkie listwy po bokach sprzęgu.
Sprzęg został wynaleziony w 1907 roku w fabryce Waggonfabrik Leopold Steinfurt w ówczesnym Königsbergu (dzisiaj Kaliningrad) przez inżyniera Karla Scharfenberga. Dla lepszej promocji sprzęgu w 1922 roku powstała spółka akcyjna sprzęgu Scharfenbega - Scharfenbergkupplungs-Aktiengesellschaft.
Sprzęgi dzielimy na:
Sprzęgi elektryczne
Sprzęgi mechaniczne
Sprzęgi samoczynne
Sprzęgi elektryczne
Sprzęg sterowania ukrotnionego – składa się zazwyczaj z gniazd w pojazdach łączonych kablami lub jest zabudowany w sprzęg samoczynny.
Sprzęg ogrzewania elektrycznego – właściwie jest to specjalnej konstrukcji jednoprzewodowy wysokonapięciowy kabel i wtyk wraz ze współpracującym gniazdem, przez które przepływa prąd do zasilania grzejników wagonowych.
Sprzęgi mechaniczne
Sprzęg niesamoczynny – zazwyczaj przenosi jedynie siły rozciągające, więc występuje razem ze zderzakami przenoszącymi siły ściskające i poprawiającymi spokojność biegu.
Sprzęg śrubowy
– najbardziej rozpowszechniony na normalnotorowych kolejach europejskich.
Sprzęg orczykowy
– składa się z centralnie umieszczonego pojedynczego zderzaka, u podstawy którego zamontowana jest wahliwie nieco wygięta belka wyposażona na jednym końcu w ucho, a na drugim w hak ze śrubą ściągającą, łączącymi się z analogicznymi elementami w sprzęgu współpracującym.
Sprzęg łańcuchowy
– podobny do sprzęgu śrubowego, jednak zamiast śruby jest kilkuogniwowy fragment łańcucha.
Sprzęgi samoczynne
Sprzęg niesztywny
– głowice takiego sprzęgu po połączeniu mają możliwość względnego ruchu; wadą tego rozwiązania jest szybsze zużywanie się powierzchni głowic, hałaśliwość oraz brak lub utrudniona możliwość łączenia przewodów hamulcowych, elektrycznych itp., zaletą jest prostota, wytrzymałość i duża tolerancja na ustawienie głowic na różnych wysokościach nad torem przy sprzęganiu.
Sprzęg sztywny
– głowice takiego sprzęgu połączone są sztywno, bez możliwości wzajemnych przemieszczeń; wadą takiego rozwiązania jest skomplikowany układ centrowania i podtrzymania głowicy, zaletą – spokojna praca sprzęgu, łatwość wykonania współpracującego sprzęgu elektryczno-pneumatycznego.
Eurocoupler
– sprzęg planowany do wprowadzenia na kolejach europejskich sprzęg samoczynny, zapewniający także samoczynne łączenie przewodu hamulcowego i przewodów elektrycznych (w przyszłości m.in. do hamulca elektropneumatycznego); ma łączyć się bezpośrednio ze sprzęgiem SA-3; większość nowoczesnych lokomotyw i wagonów jest przystosowana do jego zabudowy, jednak ze względu na ogrom problemów przy ewentualnej wymianie sprzęgów we wszystkich zarządach kolejowych Europy, planowane wprowadzenie sprzęgów samoczynnych ciągle nie jest realizowane.
luki663719; zmodyfikowane przez 
kajetansz
