Encyklopedia

Tatra T3

dodane przez kajetansz; zmodyfikowane przez kajetansz

27.01.2008
Dodano zaktualizowane informacje o modernizacjach tramwajów T3. kajetansz
22.01.2008
Dodano informację o planowanym dostarczeniu do końca 2010 roku do Wołgogradu 16 egzemplarzy tramwaju VarioLF3. kajetansz
08.07.2007
Dodano informacji o najnowszej wersji zmodernizowanego tramwaju <b>T3</b> jaką jest <b>VarioLF2</b>. kajetansz
08.04.2007
Dodano niektóre parametry techniczne zmodernizowanych tramwajów T3. kajetansz
19.03.2007
Dodano informacje o modernizacjach T3A i T3RF. kajetansz
Powstanie

Już w trakcie produkcji seryjnej tramwajów T2 w 1958 roku rozpoczęto projektowanie nowego wozu, który miał być lżejszy przy zachowaniu jednakowych parametrów. Jedynym sposobem by osiągnąć ten cel miało być zastosowanie laminatów w ścianach wagonu.
Pierwszy prototyp tramwaju dostarczony do Pragi w pierwszej połowie 1960 roku i oznaczony numerem 6101 posiadał drzwi o różnym świetle identyczne jak w tramwajach T2. We wrześniu 1960 roku ten sam wagon zaprezentowano na technicznej w Brnie, by następnie wagon mógł wrócić do Pragi, gdzie do połowy 1961 roku odbywał jazdy próbne. Pierwszy kurs na linii wykonał 21 czerwca 1961 roku, ale już w marcu 1962 został odstawiony po zderzeniu z samochodem ciężarowym.

Eksploatacja

Pierwsze wagony T3 posiadały siedziska pokryte sztuczną skórą, ale już od 1964 roku zaczęto dostarczać wagony z plastikowymi siedzeniami. W tramwajach T3 zastosowano ogrzewanie w siedziskach, a układ elektryczny był tak zmieniony, że możliwa była eksploatacja tramwajów w trój-składach jednak "trojaki" były eksploatowane jedynie w Koszycach.
Tramwaje T3 dostarczono do wszystkich przedsiębiorstw tramwajowych w Czechach prócz Jabłońca i Ujścia nad Łabą, gdzie sieć tramwajowa była w fazie likwidacji. Tramwaje T3 dostarczono w największej ilości do Pragi, gdzie w połowie lat 70-tych XX wieku były jedynym taborem eksploatowanym na torowiskach czechosłowackiej stolicy.
Do tej pory tramwaje T3 są głównym środkiem transportu tramwajowego w Czechach i Słowacji i poddawane wielu modernizacjom jeszcze przez wiele lat będą kursować po miastach.

Modernizacje:

T3M - Zastosowanie rozruchu tyrystorowego typu TV1. Pierwszy taki prototyp wykonano z tramwaju T3 w Koszycach w 1969 roku, natomiast w 1971 roku wykonano prototyp oznaczony symbolem T3t. W 1976 roku ruszyła seryjna modernizacja tramwajów T3 na T3M, która trwała do 1981 roku. Ogółem zmodernizowano w ten sposób tramwaje T3 w Bratysławie (12), Brnie (47), Koszycach (6), Ostrawie (21) i Pradze (102). W 1996 roku w Pradze 18 wagonów T3M przebudowano na typ T3M.2-DVC.

T3G - Kolejna modernizacja T3, w której to zastosowano rozruch tyrystorowy GTO typu TV8 stosowany w zmodernizowanych tramwajach T4D w Dreźnie. W latach 1991-1998 tak zmodernizowane tramwaje dostarczono do Bratysławy (12), Brna (38), Liberca (1), Pilzna (4) i Pragi (2).

T3R - Kolejna modernizacja wozu T3, która była również produkowana jako nowy wóz. Idea jego powstania wiązała się z fatalną sytuacją stanu taboru w Czechosłowacji w pierwszej połowie lat 90-tych XX wieku. Zdarzało się również, że wóz T3R oprócz powstawania z modernizacji tramwajów T3 powstawał z wozów typu T3SUCS, jednak w obu wersjach posiadał rozruch tyrystorowy typu TV8. Wóz wedle koncepcji opracowanej przez architekta Patrika Kotasa posiadał nowy wygląd scian czołowych, oraz nowy wygląd wnętrza, w którym zamontowano nowe siedziska, system informacji pasażerskiej jak i drzwi otwierane przez pasażera. W kabinie motorniczego zastosowano rozrusznik ręczny. Ogółem jako kompletnie nowe wyprodukowano 10 tramwajów dla Brna, a do typu T3R zmodernizowano dwie sztuki tramwajów T3 (po jednym w Brnie i Pradze).

T3RF - Modernizacja tramwaju T3 przeznaczona dla odbiorcy w Rosji, stąd końcowe oznaczenie RF (Ruská Federace), gdzie dostarczono w latach 1997-1999 ogółem 6 sztuk do Iżewska i Samary, ale w 2002 roku dostarczono także dwie sztuki do Brna. Tramwaj T3RF w swoim wyglądzie jest identyczny z T3R, posiada rozruch TV13 z tranzystorami IGBT.

zdjęcie
Linia 5 w Pradze w weekendy obsługiwana jest wagonami pojedynczymi
zbyt mało ocen, aby obliczyć średnią
T3M2.DVC - Modernizacja wagonów T3M osadzona w nowych pudłach analogicznych do pudeł T3SUCS. Wszystkie wagony wyposażono w przyciski do otwierania drzwi przez pasażerów oraz rozruch tyrystorowy TV1. Wagony te mimo pewnych podobieństw do T3M nie mogą być z nimi łączone.

T3M.3 - Kolejna modernizacja wozu T3, gdzie zastosowano rozruch tyrystorowy typu TV14. Taka modernizacja miała być początkiem modernizacji większej ilości wozów T3, a zaczęła się od modernizacji dwóch tramwajów T3SUCS w Moście i Litwinowie. Ogółem dla Mostu i Litwinowu oddano do eksploatacji 35 tramwajów T3M.3

T3M.4 - Oznaczenie modernizacji T3M.3 w Ostrawie gdzie zmodernizowano 2 wozy T3.

T3T - Oznaczenie wozów T3M.3 w Brnie, gdzie w przeciwieństwie do T3M.3 i T3M.4 nie dokonano wymiany pudła.

T3M.0 (Škoda 01 T) - Modernizacja tramwajów T3 przeprowadzona w Pilznie przez zakłady Škoda dla przewoźnika w Pilznie. Jako pierwszy takiej rekonstrukcji został poddany tramwaj T3SUCS o numerze wozu 246, który był jednym z pierwszych zmodernizowanych całkowicie tramwajów. W latach 1993-1999 zmodernizowano 25 tramwajów T3. W zmodernizowanych tramwajach zastosowano tranzystory IGBT. W większości tak zmodernizowanych tramwajach zamiast drzwi harmonijkowych zastosowano wychylno-odskokowe oraz wyświetlacze diodowe.

T3M.04 (Škoda 02 T) - Modernizacja tramwajów T3 przeprowadzona w Pilznie przez zakłady Škoda dla przewoźnika w Libercu. Ich modernizacja wynikała z powodu awaryjności zmodernizowanych w ČKD tramwajów T3 na T3G. Modernizacji poddano wnętrze, stanowisko motorniczego jak i tramwaj wyposażono w tranzystory IGBT. Mimo wielu podobieństw do pilzneńskiego T3M.0 (Škoda 01 T) motorniczy do sterowania tramwajem nie używa pedałów ale ręczny zadajnik jazdy.

T3R.E - Modernizacja tramwajów T3 w których zastosowano rozruch TV Europulse oraz silniki na prąd przemienny. Pierwsze tak zmodernizowane wozy wyjechały na ulice Ostrawy w 2001 roku. Pomimo swej wysokiej ceny taką modernizację przeprowadzono w latach 2001-2002 w trzech tramwajach - 2 w Ostrawie i 1 w Pradze, który następnie przebudowano na T3R.P.

T3R.P (T3P) - Po przejęciu ČKD przez Siemens zaprzestano budowę nowego taboru. Od tego czasu modernizacją tramwajów T3 zajmowała się firma Alstom, która pierwszy taki tramwaj zmodernizowała przy zastosowaniu rozruchu TV Progress w Ostrawie w 1999 roku. Oprócz tego w tramwajach zastosowano nowe krzesła, nową podłogę jak i elektroniczne tablice kierunkowe. Co ciekawe przewoźnicy z Pragi, Ostrawy i Brna zmodernizowali swoje tramwaje T3 w firmie Pars w przeciwieństwie do Ostrawy i Pilzna, które modernizowały tramwaje we własnym zakresie.

T3A - Modernizacja jednego tramwaju T3 jeżdżącego w Pradze. W tramwaju zastosowano tyrystorowy rozruch TV Progress. Powodem odrębnego nazwania wozu jest umiejscowienie piasecznicz drugiego wózka, dlatego też w za środkowymi drzwiami siedzenia są umieszczone asymetrycznie.

K3R.NT (K3R-NT) - Daleko idąca modernizacja tramwaju T3 czyniąca z niego tramwaj przegubowy o trzech członach w którym środkowy jest członem niskopodłogowym. Do powstania takiego tramwaju przewoźnik w Pilznie użył dwóch wagonów T3, a człon środkowy został stworzony przez firmę Pars, w której tak zmodernizowany wagon powstał. Jako rozruch zastosowano TV Progress znany ze zmodernizowanych już w Pars tramwajów T3P (pilzneńskie oznaczenie tramwajów T3R.P. We wnętrzu pojazdu układ siedzisk przerobiono na 2+1. Wartym odnotowania jest fakt, że 75% z całej sumy przeznaczonej na stworzenie dwóch pierwszych egzemplarzy K3R.NT pochodziło z funduszów Unii Europejskiej. Obecnie wszystkie 4 wagony tego typu można spotkać w Pilznie.

T3S - Modernizacja tramwaju T3 dla przewoźnika w Bratysławie dokonana na wzór tramwaju K2S zaprojektowana przez wspomnianego tu wyżej znanego czeskiego architekta specjalizującego się w komunikacji miejskiej Patrika Kotasa. Tramwaj ten zyskał nowy wygląd zewnętrzny jak i wewnętrzny. W rozruchu zastosowano rozruch TV14 z tranzystorami IGBT. Celem takiej modernizacji było wydłużenie żywotności wagonu o 10-15 lat. Ogółem dla Bratysławy zmodernizowano 2 wozy.

T3Mod - Słowacka modernizacja wozów T3 podobna do wozów T3M.W tym wozie zmodernizowano wnętrze (nowe siedziska, nowe oświetlenie), unowocześniono stanowisko motorniczego jak i zamontowano połówkowy pantograf. Obie sztuki tak zmodernizowanego tramwaju dostarczono do Bratysławy i Koszyc.

T3AS - Pojedyncza modernizacja tramwaju T3 wykonana w latach 2000-2001 w zakładach Pars i dostarczona do Bratysławy. W tramwaju tym zastosowano silniki napędzane prądem przemiennym. Tramwaj zaprojektowany przez Patrika Kotasa otrzymał nowy wystrój wewnętrzny, nowe stanowisko motorniczego jak i nowy wygląd zewnętrzny. Do czynnej eksploatacji liniowej wagon wszedł po ponad 3,5-letnich jazdach próbnych a więc na jesień 2004 roku.

KT3UA - Modernizacja tramwaju T3 czyniąca z obu wozów jeden tramwaj przegubowy z ośmioma osiami i trzeba członami, gdzie człon środkowy jest członem o obniżonej podłodze. Taką modernizację przeprowadzono w Pilznie w zakładach Pars, a tramwaj został wykonany podobnie do K3R.NT (K3R-NT) a różnił się wyglądem zewnętrznym. Ogółem powstały dwa tramwaje KT3UA, które dostarczono do Kijowa i Krzywego Rogu.

T3R.PV - Modernizacja tramwajów T3 będąca rozszerzeniem modernizacji typu T3R.P. Do stworzenia tak zmodernizowanego wozu zastosowano kompletnie nowe pudła wyprodukowane przez firmę ČKD Pragoimex i Krnovské opravny a strojírny, gdzie część tylna i przednia są wymienne. Do tej pory do przewoźnika w Pradze dostarczane są z Krnov nowe pudła, które w Pradze są składane.

T6A5.3 - Modernizacja tramwaju T3 z 1998 roku, którą osadzono w pudle tramwaju... T6A5. W elektronice zastosowano rozruch tyrystorowy TV Europulse. Jak do tej powstał jeden egzemplarz takiego tramwaju, który kursuje w Pradze oznaczony numerem 8600.

T3R.EV - Dalsza wersja rozwojowa T3R.PV, gdzie zastosowano asynchroniczne silniki. Ideą budowy takiego tramwaju miał być wagon motorowy dostatecznie silny do ciągnięcia doczepy niskopodłogowej VV60LF. Tramwaje takie wyprodukowana w ilości 5 sztuk i dostarczono do Brna (4) i Ostrawy (1).

VarioLF (T3R.EVN lub T3RN.EV) - Modernizacja wagonu T3 czyniąca z niego wagon niskopodłogowy w swojej środkowej części z powodu której musiała wzrosnąć długość tramwaju do 15,1 metra. Taka modernizacja została wykonana w zakładach ČKD Pragoimex i Krnovské opravny a strojírny, gdzie wozy powstawały na kompletnie nowych pudłach jak dwie sztuki dla Ołomuńca, albo z modernizacji starych "T trójek", jak 3 wozy dla Brna, 11 dla Ostrawy i kolejne 2 dla Ołomuńca. W trakcie takich modernizacji wóz otrzymał kompletnie nowy wygląd zewnętrzny jak i wewnętrzny. Modernizacji podległa również kabina motorniczego.

zdjęcie
Skład Tatr T3R.PLF+T3R.PV widziane w Libercu
zbyt mało ocen, aby obliczyć średnią
T3R.PLF (T3R.PVN) - Modernizacja wagonu T3 czyniąca z niego wagon niskopodłogowy w swojej środkowej części z powodu której musiała wzrosnąć długość tramwaju do 15,1 metra, jednak bez zmiany wyglądu zewnętrznego. Pierwsze takie tramwaje dostarczono w 2005 roku do Liberca, gdzie z powodu swojej długości... nie mieściły się one na przystankach. Tak zmodernizowane tramwaje pod względem elektroniki odpowiadają wcześniejszym modernizacjom oznaczonym T3R.PV, przez co kursują w Libercu jako składy T3R.PLF+T3R.PV. Od lutego 2007 roku takie wozy kursują na linii 2 w Pradze.

VarioLF3 - Najdalej posunięta modernizacja tramwaju T3, która posiada aż 50% niskiej podłogi. Jest to ośmioosiowy tramwaj z trzema członami, a niska podłoga ciągnie się od pierwszego do ostatniego wózka. W taką przebudowę zaangażowanych było aż pięć firm: Dopravní Podnik Ostrava, Krnovské opravny a strojírny, a. s., Prago!mex, a. s., Cegelec i VKV Praha, s. r. o.. W tak zmodernizowanym tramwaju zastosowano rozruch TV Europulse i silniki na prąd przemienny o mocy całkowitej 720 kW. Z powodu tak dużego udziału niskiej podłogi elektronika została przeniesiona na dach. Wagon dostał nowy wygląd zewnętrzny podobny do VarioLF. Warto wspomnieć, że tak zmodernizowane tramwaje są proponowane rozmaitym przewoźnikom i dlatego zostały zaprezentowane na berlińskich targach Innotrans jakie odbyły się we wrześniu 2006 roku. Drugi egzemplarz tego tramwaju dostarczono do Ostrawy 30 sierpnia 2007 roku. Obecnie kursują one w Ostrawie na linii 8 w dni robocze. Do końca 2010 roku do Wołgogradu ma zostać dostaczonych 16 sztuk tego typu tramwaju.

VarioLF2 - ostatnia z rekonstrukcji tramwajów T3, ale też K2. Jest to sześcioosiowy przegubowy tramwaj z 43-procentowym udziałem niskiej podłogi. Został on opracowany przez konsorcjum o nazwie TW Team, w skład którego wchodzą Prago!mex, VKV Praha s.r.o. i KrnovskéOpravny a Strojírny s.r.o.. Całą elektronikę dostarcza Cegelec, a produkcją zajmuje się Dopravní podnik Ostrava. Tramwaj ten wyglądem zbliżony jest do wyżej opisanych VarioLF, jak i VarioLF3. Ta konstrukcja jest tak udana, że na życzenie zamawiającego konsorcjum jest w stanie wyprodukować kompletnie nowy tramwaj. W tak zmodernizowanym tramwaju zastosowano rozruch TV Europulse i silniki na prąd przemienny o mocy całkowitej 540 kW. Również tutaj z powodu niskiej podłogi sprzęt elektroniczny został umieszczony na dachu. Ten tramwaj po raz pierwszy zaprezentowany został w trakcie wystawy Czech Raildays 2007.
na podstawie: Straßenbahnen der Bauart Tatra, Prag-Straba, Pražské tramvaje, Tatra-Straßenbahnen Typ T3, Plzeňské tramvaje, Drehscheibe Online, oraz Mara, R., "Tatra T3 1960-2000, 40 let tramwají Tatra T3" Klub Přátel Tramwaj Tatra, K-Report 2001, "Prager Straβenbahn-Frühling" w: "Strassenbahn Magazin 9/01"
opracował: Kajetan Szmuciński
Producent:
ČKD (model oryginalny)
Model:
T3
Liczba członów:
1
K3R-NT, KT3UA, VarioLF3: 3
VarioLF2: 2
Liczba i układ drzwi:
3 (4-4-4)
T3R, T3RF, T6A5.3, Vario LF: 3 (2-2-2)
K3R-NT, KT3UA: 5 (4-4-4-4-4)
VarioLF3: 5 (2-2-2-2-2)
VarioLF2: 4 (2-2-2-2)
Długość:
14 m
K3R-NT, KT3UA: 28,65 m
T6A5.3: 14,7 m
Vario LF, T3R.PLF: 15, 1 m
Szerokość:
2,5 m
Wysokość:
3,05 m
K3R-NT, KT3UA: 3,075 m
T6A5.3: 3,165 m
Liczba osi:
4
K3R-NT, KT3UA, VarioLF3: 8
VarioLF2: 6
Masa własna:
16 000 kg
T3R, T3RF: 17 300 kg
T6A5.3: 18 700 kg
VarioLF3: 38 000 kg
VarioLF2: 31 500 kg
Liczba i moc silników:
4 x 40 kW
Liczba miejsc siedzących:
23
T3R, T3RF: 22
K3R-NT, KT3UA: 62
T6A5.3: 30
VarioLF: 32
VarioLF3: 61
VarioLF2: 46
Liczba miejsc ogółem:
110
T3R, T3RF: 108
K3R-NT, KT3UA: 200
T6A5.3: 135
VarioLF: 116
VarioLF3: 229
VarioLF2: 234
Liczba zakupiona/w eksploatacji:
nie występuje w Szczecinie