Encyklopedia

Wagony z 1937 roku:

W marcu i kwietniu 1937 roku SSEG zamówiło w wytwórni „Christoph Und Unmack AG” z Niesky 5 wagonów silnikowych, konstrukcyjnie zbliżonych do wagonów LHB. Nowe pojazdy różniły się od poprzedników poszerzonym do 3500 mm rozstawem osi, brakiem służbowych drzwi dla motorniczego oraz pochyłymi ścianami czołowymi na wysokości linii okien. Nowością było zastosowanie przewijanych płóciennych taśm z nazwami przystanków końcowych, numery linii nadal były pokazywane za pośrednictwem czarnych, ażurowych ramek.

Masa własna wagonów zmniejszyła się do 12 500 kg. Napęd stanowiły dwie jednostki typu USL 311a, o mocy 50 kW każda (przy napięciu 600 V). Do sterowania jazdy służyły nastawniki OFBR o 23 stopniach jazdy i 18 stopniach hamowania. Pojazdy były wyposażone w hamulce szynowe typu M 115, chwytaki ochronne i kierunkowskazy na ścianach bocznych. Na ścianach czołowych zamontowano czerwone, odblaskowe światła pozycyjne. Drzwi wejściowe wyposażono w mechanizm pozwalający na jednoczesne przesunięcie skrzydeł drzwiowych za pociągnięciem klamki zamocowanej w lewym skrzydle wagonu. Nad drzwiami wejściowymi, zamiast uchylnych okien, zamontowano dodatkową kasetę informacyjną z przesuwaną taśmą i dwa niewielkie kratki wentylacyjne z pionowymi wylotami. Wszystkie wagony skierowano do obsługi linii 1 i przydzielono do zajezdni Nemitz. Stacjonowały tam stosunkowo krótko, bowiem przeniesiono je do zajezdni West (Pogodno) zaraz po oddaniu jej do użytku.

Wszystkie pojazdy z tej serii przetrwały II wojnę światową. Zagadką jest dalszy los wagonu 183 po przekazaniu go do Poznania (miało to miejsce w grudniu 1945 roku). Najprawdopodobniej został on zniszczony w znacznym stopniu jeszcze w trakcie alianckich nalotów na Szczecin pod koniec II wojny światowej albo do uszkodzeń doszło podczas transportu do stolicy Wielkopolski. Pozostałe wagony uruchomiono już w polskim Szczecinie. Pomiędzy 1963 a 1965 rokiem wycofano z eksploatacji wagon o numerze 182, pozostałe wagony (nr 180, nr 181, nr 184) przebudowano na doczepne w II połowie lat 60. Wycofanie ostatniego wagonu z tej serii (nr 542, silnikowy 184) nastąpiło 16 września 1976 roku, jednocześnie rozpoczynając 34-letnią przerwę w eksploatacji wagonów z niską podłogą.

Charakterystyka wagonów z 1939 roku:

W 1939 roku, prawdopodobnie już po wybuchu II wojny światowej, oddział tramwajowo-autobusowy spółki Stettiner Stadtwerke otrzymał z wytwórni w Niesky pierwsze egzemplarze z partii 16 wagonów niskowejściowych, zbliżonych konstrukcyjnie do pojazdów z 1937 roku. Najbardziej zauważalną różnicą był wygląd ścian przednich – w pasie nad przednią szybą umieszczono tablice kierunkowe nowego wzoru, tym samym rezygnując ze stosowanych wcześniej kaset typu berlińskiego. Skutkiem zastosowania tego rozwiązania było zmniejszenie rozmiarów szyb czołowych. Wagony z tej serii różniły się od poprzedników odbierakami prądu Siemensa o węższej podstawie. Za napęd odpowiadały dwa silniki trakcyjne USL 311a, każdy z nich miał moc 68 KM (50 kW) przy napięciu 600 V. Kolejną nowością były hamulce szynowe typu M 115/0, wyprodukowane przez firmę Knorr-Bremse AG. Wagony o numerach 185-192 posiadały tradycyjną, drewnianą podłogę, natomiast wozy z przedziału 193-200 miały już wykładzinę gumową. Ponadto pojazdy od nr 193 wzwyż miały nieznacznie zmieniony kształt pasa nadokiennego na ścianach czołowych oraz inne kratki wentylacyjne nad drzwiami wejściowymi – miały one wylot poziomy. Ponadto zmniejszono masę własną wagonów o 150 g, uzyskując masę własną 12 350 kg.

Dostawy wagonów z tej serii były rozłożone w czasie. Wszystkie z nich po dostarczeniu doprowadzano do zajezdni West (Pogodno). Po skompletowaniu aparatury elektrycznej gotowe pojazdy przydzielono do zajezdni Nemitz (Niemierzyn). Wg Kurta Groppy – wielokrotnie wspominanego w książce „Tramwaje w Szczecinie 1879-1945” pasjonata przedwojennych szczecińskich tramwajów – wagony 185-187 weszły do ruchu jesienią 1939 roku. Eksploatację pozostałych wozów rozpoczęto w 1940 roku. Wszystkie wagony z tej serii kursowały tylko na linii 3 (Pommerensdorf – Eckerberger Wald, tj. Pomorzany [Smolańska] – Las Arkoński).

Po uruchomieniu komunikacji tramwajowej w polskim Szczecinie przywrócono do eksploatacji wszystkie wagony z tej serii. Szczególny zaszczyt przypadł wagonowi o numerze 200, który inaugurował działalność komunikacji miejskiej po II wojnie światowej 12 sierpnia 1945 roku. W związku z dostawami warszawskich wagonów z rodziny N, które miały miejsce w II połowie lat 60. zdecydowaną większość wagonów z roku 1939 przebudowano na doczepne. Takiego losu uniknęły wagony o numerach 188 (wycofany z ruchu liniowego pomiędzy 1963 a 1965 rokiem) oraz 200 (przekwalifikowany na roboczy w październiku 1969 roku, zezłomowany pięć lat później). Los ostatniej niskowejściowej doczepy z tej serii dopełnił się 30 czerwca 1976 roku - wówczas wycofano z eksploatacji wagon o numerze 540" (przebudowany z silnikowego 191).

Do dnia dzisiejszego nie zachował się żaden wagon typu Niesky.