Encyklopedia

Droga do tunelu 

Pierwsze wzmianki o planach stałego połączenia pomiędzy wyspami Wolin i Uznam pochodzą z roku 1935. Ówczesny Zarząd Budowlany Portu Świnoujście (Hafenbauamt Swinemünde) zgłosił projekt budowy tunelu na wysokości dworca PKP, nieco na północ od istniejącej przeprawy promowej Warszów.

Tunel miał mieć jedną jezdnię o dwóch pasach ruchu. Planowana długość ok. 1220 m, a wraz z rampami wjazdowymi przeprawa miała mieć całkowitą długość 2100 m. Najniższy poziom jezdni w tunelu miał wynosić –21,5 m poniżej poziomu wody (przy głębokości toru wodnego - 13,0 m). Koszt budowy miał opiewać na ok. 200 mln marek niemieckich. W roku 1939 wykonano wstępne wiercenia i badania. Dalsze roboty wstrzymała wojna.

W latach 70. XX wieku Rada Ministrów podjęła uchwałę o rozpoczęciu przygotowań do realizacji inwestycji, a dwa lata później Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji ogłosiło ogólnopolski konkurs techniczny na projekt koncepcyjny stałego połączenia. Zakładano, że może powstać tunel albo most wysokowodny o prześwicie 65 m i rozstawie podpór na torze wodnym 180 m. Na 9 złożonych prac, 8 zespołów zaprojektowało przejście przez Świnę tunelem, a tylko jeden zaproponował most o konstrukcji wiszącej. Do budowy nie doszło ze względu na sprzeciw armii ZSRR. 

Powrócono do koncepcji stałego połączenia w latach 1996-1999 z inspiracji władz miasta. W roku 1999 Gmina Świnoujście ogłosiła przetarg na projekt i budowę tunelu. Brak zapewnienia finansowania inwestycji sprawił, że przetarg unieważniono.

Dopiero w pierwszej dekadzie XXI wieku (2007) prace nabrały tempa. Władze centralne wraz z Ministerstwem Transportu, wpisały inwestycję świnoujską na listę projektów kluczowych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Ta decyzja otworzyła szanse na ubieganie się o fundusze na budowę ze środków przyznawanych centralnie.

W roku 2014 przy wsparciu Marszałka województwa zachodniopomorskiego Olgierda Geblewicza Miasto uzyskało dofinansowanie ze środków unijnych RPO na wykonanie Programu Funkcjonalno-Użytkowego pod nazwą: „Usprawnienie połączenia komunikacyjnego pomiędzy wyspami Uznam i Wolin w Świnoujściu”. Wykonała go włoska firma Technital. Dokument wskazał m.in. dokładnie miejsce przeprawy, sposób wykonania i jej parametry. To drugi po decyzji środowiskowej kluczowy dokument do uzyskania dofinansowania na budowę i ogłoszenia przetargu na wykonawcę robót.

W marcu 2016 roku Miasto złożyło wniosek o dofinansowanie zadania w 85-procentach z unijnego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-20, a w czerwcu 2018 roku zakończyła się procedura zatwierdzania środków unijnych pozytywną akceptacją Komisji Europejskiej.

14 kwietnia 2016 roku ogłoszono przetarg na wybór wykonawcy według zasady zaprojektuj i wybuduj. Rozstrzygnięcie przetargu i wybór wykonawcy wieńczy podpisana 17 września 2018 roku przez Prezydenta Miasta Świnoujście Janusza Żmurkiewicza umowa na zaprojektowanie i wybudowanie tunelu drogowego łączącego wyspy Uznam i Wolin.

Teraźniejszość

Spełniły się marzenia kilku pokoleń świnoujścian - minęło 88 lat, kiedy po raz pierwszy wspomniano o budowie tunelu, a 30 czerwca 2023 roku, (budowany od marca 2021), zastał oddany do użytku tunel w Świnoujściu łączący dwie części miasta leżące na wyspach Wolin i Uznam.

Jest to, jedna z najważniejszych inwestycji komunikacyjnych w Zachodniopomorskiem. Całkowita wartość inwestycji wynosiła 915 140 174,44 złotych / 191 451 919 euro. Inwestycja finansowana w 85% przez UE tj. 775 676 244,69 złotych / 162 275 365 euro. Pozostałą kwotę dołożył samorząd Miasta Świnoujście. Tunel nie tylko połączył dwie wyspy w obrębie miasta, ale także zwiększy dostępność dla transportu transgranicznego między Polską a Niemcami.

Zakres inwestycji obejmował budowę tunelu pod ujściem rzeki Świny o długości ok. 1 483,80 m wraz z drogami dojazdowymi do tunelu w postaci wykopu otwartego oraz tunelu wykonanego metodą podstropową na wyspie Uznam i na wyspie Wolin.

Elementami układu drogowego były również - drogi dojazdowe do tunelu, plac manewrowy, skrzyżowanie - rondo na wyspie Wolin oraz skrzyżowanie typu T na wyspie Uznam. Inwestycja obejmowała również przebudowę istniejących przyległych ulic.

Inwestycja budowana była w ramach Projektu "Usprawnienie połączenia komunikacyjnego pomiędzy wyspami Uznam i Wolin w Świnoujściu - budowa tunelu pod Świną", Działanie 4.2 - Zwiększenie dostępności transportowej ośrodków miejskich leżących poza siecią drogową TEN-T i odciążenie miast od nadmiernego ruchu drogowego, Oś priorytetowa IV - Infrastruktura drogowa dla miast, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.

Dane techniczne:
• Całkowita długość inwestycji: ok. 3200 metrów
• Długość tunelu TBM: 1483,80 metrów z tego 500 metrów pod wodą
• Długość wjazdu na wyspę Uznam w ścianach szczelinowych: ok. 460 metrów
• Długość wyjścia na wyspę Wolin w ścianach szczelinowych: ok. 420 metrów
• Tunel jednorurowy, dwukierunkowy
• Całkowita szerokość jezdni wynosi 10,5 metra
• Średnica zewnętrzna tunelu z uwzględnieniem wypełnienia przestrzeni pierścieniowej - 13,46 metra
• Szerokość pasów ruchu w tunelu TBM: po jednym w każdym kierunku - 3,5 metra
• Szerokość drogi ewakuacyjnej i pobocza w tunelu TBM bez podnoszenia - po 1,75 metra
• Najgłębszy punkt tunelu pod cieśniną Świną, ok. 38,0 metrów poniżej poziomu morza.

Do budowy tunelu użyto maszyny wiercącej TBM powstałej w Wuhan w Chinach, która przybyła do Świnoujścia 7 października 2020 roku po ponad miesięcznym rejsie. Statek zacumował przy świnoujskim nabrzeżu w pobliżu budowy. Maszyna została przywieziono w 129 częściach. Po jej złożeniu w komorze startowej na wyspie Uznam 5 marca 2021 roku przystąpiono do drążenia tunelu pod Świną. Po złożeniu miała 105 metrów długości i 13,46 metra średnicy. Ważyła 2740 ton. Maszyna w konkursie została nazwana ”Wyspiarka”. Maszyna jednocześnie drążyła tunel a z tyłu układała obudowę tunelu. 

Po zakończeniu drążenia 19 września 2021 roku „Wyspiarka” przez dwa miesiące była rozbierana na części. Po demontażu załadowano ją na statek, gdzie drogą morska wróciła do Chin do wykonawcy.

Trzeba wyjaśnić, że każde takie urządzenie jest przystosowane do konkretnej inwestycji. Jest budowana pod konkretną inwestycje, konkretny grunt, który będzie musiała pokonać i zgodnie z konkretnymi parametrami wynikającymi z projektu budowy tunelu. Dlatego nie da się wykorzystać takiej maszyny przy budowie innego tunelu.

Tunel pod Świną obsługuje między innymi linia 5T (tunelowa), która połączy Karsibór bezpośrednio z centrum miasta. Początek trasy będziezaczyna się przy Kapitanacie Portu, koniec przy ulicy Łęgowej w Karsiborze. Trzy kursy w godzinach porannych i trzy w godzinach popołudniowych zaplanowane zostały z uwzględnieniem godzin pracy i nauki i linia 7T (tunelowa) kursuje z osiedla Przytór-Łunowo bezpośrednio na wyspę Uznam – przez tunel do Kapitanatu Portu. W tym przypadku również zaplanowano trzy kursy w godzinach porannych i trzy w godzinach popołudniowych, a kluczowym miejscem jest węzeł przesiadkowy na Warszowie, powstały tuż przy dworcu PKP. 

Tu początek mają trasy linii autobusowych A, B, 5, 7 (77) i 10. Od otwarcia tunelu zmieniły się dotychczasowe trasy linii A i B, które w celu zapewnienia dojazdu ze wszystkich dzielnic lewobrzeżnej części miasta przejeżdżają tunelem na węzeł przesiadkowy. Ich długość wzrosła z tego względu o 10 km.

Rozkład jazdy został dostosowany do połączeń kolejowych dojeżdżających i odjeżdżających z dworca PKP, a także godzin nauki i pracy w lewobrzeżnej części miasta. Liczba kursów w ciągu doby na tych liniach wzrosła, a częstotliwość jest większa w godzinach szczytu porannego i popołudniowego. 

Inwestorem była Gmina Miasto Świnoujście, a inwestorem zastępczym Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, wykonawcą konsorcjum firm PORR S.A. (lider konsorcjum), PORR Bau GmbH, Gulermak Agir Sanayi Inęaat ve Taahhut A.S. Konsultantaci Sweco Polska Sp. z o.o., Sweco GmbH, Lafrentz Polska Sp. z o.o. Zadanie realizowane było w systemie zaprojektuj i zbuduj.