Encyklopedia

Już w 1978 roku zakłady ČKD podjęły rozmowy z przedsiębiorstwami komunikacyjnymi w NRD na temat następcy tramwaju T4D. Czesi opracowali wagon T5A2, który miał być zwężoną wersją T5A5. Niemcy nie zgodzili się na tę propozycję, gdyż miał on nie posiadać kompatybilnej doczepki oznaczonej jako B5A2. Wobec czego nigdy nie powstały egzemplarze T5A2.

Pierwsze dwa prototypy tramwaju typu T6A2 (numery fabryczne 175240 i 175241) powstały w 1985 i po okresie jazd próbnych w Pradze jeszcze w tym samym roku dotarły do Drezna, gdzie poddano je kolejnym testom. Wraz ze wspomnianymi egzemplarzami T6A2D wyprodukowano prototyp wagonu doczepnego B6A2D, który również dostarczono do Drezna. W 1991 wszystkie trzy eksperymentalne wozy przeznaczono do celów wycieczkowych. Kursowały w ten sposób do 2002 roku. Obecnie pierwszy prototyp T6A2D jest już wagonem historycznym.

W sumie wyprodukowano 174 sztuki T6A2D, które do końca 1991 dostarczono do Berlina, Drezna, Lipska, Magdeburga i Rostoku. Co prawda, część wagonów T6A2D dostarczono także do Schwerin, ale fabrycznie nowe przekazano do Magdeburga.

Nazwa modelu T6A2D

• T – čtyřnápravový motorový tramvajový vůz (czteroosiowy tramwaj motorowy)
• 6 – tramwaj szóstej generacji
• A – jednokierunkowy tramwaj o odstępie czopów skrętu 6,7 m
• 2– szerokość tramwaju 2,2 m
• D – symbol kraju docelowego w tym wypadku NRD

Budowa wagonu

T6A2D jest tramwajem wysokopodłogowym z trzema parami harmonijkowych drzwi, przy czym warto dodać, że w Berlinie i Rostoku w czasie modernizacji floty zastąpiono je płatami odskokowo-wychylnymi. Tramwaj posiada rozruch tyrystorowy TV3, który umożliwia oszczędne wykorzystanie energii w czasie hamowania i przyspieszania.

Eksploatacja wagonu

Eksploatację T6A2D rozpoczęto w Dreźnie w 1985, zaś już w 1988 z nowych wozów mogli skorzystać mieszkańcy Berlina i Lipska, a rok później rozpoczęły pracę przewozową w Magdeburgu i Rostoku. Przedsiębiorstwa komunikacyjne w NRD wykorzystywały je w czterech konfigurajcach:

• T6A2D
• T6A2D+T6A2D
• T6A2D+B6A2D
• T6A2D+T6A2D+B6A2D

Po zjednoczeniu Niemiec i na fali dotacji płynących od rządu na wyrównanie stanu gospodarczego byłej NRD i RFN, zaczęto modernizować posiadane wagony. Otrzymały one wówczas m.in.:

• nową podłogę,
• nowe oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne,
• system informacji pasażerskiej,
• przyciski otwierania drzwi przez pasażera,
• zmodernizowaną kabinę motorniczego z ręcznym zadajnikiem jazdy.

Jako ciekawostkę można dodać, że w Rostoku tramwaje T6A2D kursowały w składzie z doczepami 4NBWE, których projekt i pudła wykonały odpowiednio Instytut Pojazdów Szynowych i zakłady HCP (Fabryka Pojazdów Szynowych).

T6A2D w Berlinie

Między 1988 a 1991 dostarczono do Berlina 118 egzemplarzy tramwaju T6A2D.

Na samym początku przydzielono je do zajezdni Marzahn skąd jako tzw. „Großzug” (T6A2D+T6A2D+B6A2D) wyjeżdżały na najbardziej obciążone trasy miasta. Od 1991 roku takie potrójne składy wyjeżdżały również z berlińskiej zajezdni Köpenick.

W 1992 pierwszy wagon T6A2D pojechał do Mittenwalde w celu przejścia modernizacji. W 1993 tramwaje T6A2D wyjeżdżały również z zajezdni Niederschönhausen obsługując sieć tramwajową w dzielnicy Pankow.

Po powrocie pierwszego zmodernizowanego wagonu w 1993 roku zaprezentowano go prasie po czym wszystkie wagony po modernizacji skierowano do zajezdni Niederschönhausen i Schöneweide/Köpenick, z których wyjeżdżały na trasy jako wagony solowe, składy dwuwagonowe lub w konfiguracji T6A2D+B6A2D. Do 1996 roku zmodernizowano wszystkie wagony. 1 października 2000 roku wszystkie wagony T6A2D skierowano do zajezdni Schöneweide/Köpenick, do 8 grudnia 2007 roku kursowały na okolicznych liniach, kiedy to po raz ostatni wyjechały na trasy.

Powodem zakończenia eksploatacji składów T6A2D były oszczędności. Składy 2xT6A2D zastąpiono przez pojedyncze wagony KT4D/KT4Dt. Część z wycofanych w Berlinie tramwajów T6A2D została przetransportowana do Szczecina.

T6A2D w Dreźnie

Jak już zostało napisane na początku, do Drezna przybyły jedynie prototypu z tzw. serii zerowej. Drezno nigdy nie otrzymało seryjnie wyprodukowanych wagonów T6A2D. Ich eksploatacja liniowa nie ma długiej historii, gdyż jeden skład T6A2D służył od 1989 roku jako tramwaj turystyczny. Drugi skład T6A2D+T6A2D+B6A2D kursował na linii 3. W 2004 roku pierwszy prototyp skierowano do drezdeńskiego muzeum tramwajów i przywrócono mu wygląd z początku eksploatacji.

T6A2D w Lipsku

Między 1988 a 1991 rokiem dostarczono 28 tramwajów T6A2D do tego saksońskiego miasta. Tramwaje były podobnie jak ich poprzednicy T4D przystosowane do jazd jako tzw. „Großzugi”. Po przełomie 1989/1990 nie dostarczano kolejnych wagonów z Czechosłowacji. Tramwaje te poddano tylko w niewielkiej mierze modernizacjom, zaś przednie światła odpowiadały oryginalnym. Z eksploatacji wycofano je 30 listopada 2007 roku.

T6A2D w Magdeburgu

W 1989 roku dostarczono do Magdeburga 6 wagonów T6A2D, po czym rok później dostarczono 6 kolejnych przeznaczonych dla Szwerina. Podobnie jak w Lipsku wagony nie przechodziły wielu modernizacji, przez co były bardzo podobne do swego stanu pierwotnego.

T6A2D w Rostoku

Rostok był jednym z miast w NRD, które przez długie lata nie otrzymywało dostaw nowego taboru tramwajowego. W grudniu 1989 roku tamtejsze przedsiębiorstwo komunikacyjne otrzymało 12 wozów T6A2D, które jako skład dwuwagonowy zadebiutowały na tamtejszej linii 2 8 grudnia 1989 roku. 23 kwietnia 1990 roku również na tej samej linii odbył się debiut tzw. „Großzugu”.

W 1990 roku do Rostoku dotarło kolejnych 10 sztuk tramwaju T6A2D. W tym też roku dostarczono kolejne 2 sztuki tego wagonu, które zostały zamienione z B6A2D. Wagony przybyły do Rostoku krótko po tym, jak zmieniło się malowanie wozów w tym nadbałtyckim mieście na niebieskie z białym paskiem nad oknami i szarym fartuchem. Zaraz po przybyciu, wagonom zamontowano nowe wyświetlacze.

W 1996 roku zmodernizowano pierwszy tramwaj T6A2D, w którym zamontowano nowe drzwi, a wnętrze wozu upodobniono do wnętrza świeżo dostarczonego do Rostoku wagonu 6NGTWDE. Do 2000 roku wszystkie 24 tramwaje T6A2D poddano modernizacji. Od tego czasu 22 wagony kursowały z doczepami 4NBWE.

T6A2D w Szwerinie

Epizod tramwajów T6A2D w Szwerinie trwał tylko rok, gdyż po dostarczeniu 6 sztuk w 1989 roku, rok później wszystkie przekazano do Magdeburga. Te tramwaje nie otrzymały w Szwerinie nawet numerów taborowych.

T6A2D w Szczecinie

Już w marcu 2007 roku na niemieckich forach internetowych zaczęły pojawiać się pogłoski o sprzedaży wagonów T6A2D wraz z doczepami B6A2D do Szczecina. Na początku kwietnia 2007 roku „Głos Szczeciński” opublikował informację, jakoby 3 tramwaje T6A2D i B6A2D na początku maja miały przyjechać do Szczecina na jazdy próbne. Z jazd próbnych jednak zrezygnowano, natomiast pod koniec czerwca 2007 roku do publicznej wiadomości podano, że MZK zakupiło z Berlina 30 sztuk tych wagonów.

Ostatecznie w październiku 2007 roku kupiono 32 takie pojazdy, a pierwszy wagon T6A2D przybył do Szczecina 29 października 2007 roku, jednak tramwaje do eksploatacji liniowej weszły dopiero 31 stycznia 2008 roku. Dostawa wagonów trwała niemal rok. Kolejne z nich przywieziono 29 września 2008 roku w godzinach wieczornych.

Pierwsza partia wagonów sprowadzonych z Berlina została przekazana do zajezdni Pogodno, natomiast zaledwie kilka miesięcy później T6A2D trafiły również do golęcińskiej zajezdni. Wagony przez cały okres eksploatacji w żadnej zajezdni nie zostały zmodernizowane, ani przemalowane w szczecińskie barwy - w przeciwieństwie do swoich „kuzynów” z serii KT4Dt.

W 2014 roku większość T6A2D została przeniesiona do zajezdni Golęcin w związku z zakupem nowoczesnych, niskopodłogowych tramwajów PESA Swing 120NaS2 do zajezdni Pogodno i kasacją najstarszych wagonów 105N w zajezdni przy ulicy Wiszesława. Pojedyncze składy przeniesiono w taki sam sposób w latach w 2015, 2018 i 2020.

Pierwsze skreślenia i kasacje

Pierwszym wagonem z serii T6A2D skasowanym w Szczecinie był 230. Przez dłuższy czas pełnił on rolę magazynu części zamiennych, zaś na przełomie października i listopada 2012 roku pudło pojazdu zostało skasowane.

22 listopada 2010 roku w Tatrę o numerze 1212 uderzył samochód osobowy, powodując znaczne uszkodzenia przetwornicy i układu sterowania. Wagon przez prawie dwa lata służył jako dawca części zamiennych. Ze względu na wysokie koszty naprawy pokolizyjnej i stopień rozszabrowania, 1 października 2012 roku został on ostatecznie skreślony ze stanu. Pod koniec maja 2013 roku pudło wagonu zostało przetransportowane na ER i zutylizowane.

Skład Tatr T6A2D o numerach 253+254 z zajezdni Golęcin zakończył swoją eksploatację linową w październiku 2018 roku.

Z powodu uszkodzeń spowodowanych wykolejeniem na terenie zajezdni Pogodno, pod koniec grudnia 2018 roku skreślono ze stanu wagon 236, zaś po poważnym wypadku w kwietniu 2019 roku wycofano także pojazd o numerze 237.

W lutym 2024 roku ze stanu skreślono egzemplarze 201 (po pożarze w styczniu 2023) i 214 (po wykolejeniu w marcu 2021).