Encyklopedia

Opracowany temat zajezdni oparty był na istniejących dokumentach firmy komunikacyjnej, gdzie zawarte w nich dane twierdziły, że zajezdnia otwarta została w 1934 roku jako piąta zajezdnia w mieście. Posiadała 16 kanałów przeglądowych i mogła pomieścić 80 wozów. Teren dzielnicy został przyłączony do Szczecina w 1911 roku. Stało się to za sprawą ówczesnego burmistrza Szczecina Friedricha Ackermanna.

Różne źródła i autorzy opracowań podają różne terminy oddania zajezdni do eksploatacji. Według dokumentów znajdujących się w Archiwum Państwowym w Szczecinie, projekt budowy zatwierdzono w październiku 1937, o czym wspomina w swojej monografii pt. „Rozwój komunikacji miejskiej w Szczecinie w latach 1945–70” Alfred Wielopolski. Według Mirosława Janiaka (artykuł „Tramwajem w przestworza” - „Szczeciner” 4 z 2014), zajezdnia została oddana do eksploatacji we wrześniu 1938. Z kolei Karl Heinz Dreblow i jego współpracownik Wolfgang Krüger w swojej książce z 1999 „Strassenbahnen in Pommern”  twierdzą, że w 1939 roku. Również Marcin Klassa w wydanej książce z 2019 „Szczecińskie tramwaje” wspomina o roku 1937.

Pierwsza przebudowa

Przebudowę i modernizację zajezdni Pogodno rozpoczęto w sierpniu 1973 roku, a zakończono w grudniu 1983 roku. Wybudowano nową halę obsługi codziennej tramwajów wzdłuż północno–zachodniej ściany istniejącej hali remontowo–postojowej z dostosowaniem do potokowego systemu obsługi wagonów typu 102Na i 105N.

Istniejącą halę remontowo–postojową zmodernizowano i przebudowano z czołowej na potokową. Część hali przeznaczono na remonty wagonów tramwajowych. Dostosowano 5 kanałów do napraw nowoczesnego taboru tramwajowego. Wyposażono je w podnośniki hydrauliczne do pudeł wagonów i zapadnię do zestawów kołowych. Zwiększono również powierzchnię warsztatów naprawczych i pomocniczych.

W pozostałej części hali remontowo–postojowej usunięto bramy, co dało więcej miejsca na postoje wagonów. W trakcie przebudowy i modernizacji zajezdni z powodu dostaw nowego taboru tramwajowego 105N, zaszła konieczność zmian projektowych nieuwzględnionych pierwotnie, co zwiększyło nieznacznie koszty inwestycji.

Modernizacja i przebudowa zajezdni stworzyła zaplecze techniczne dla 150 jednostek taborowych. Zajezdnia Pogodno jest jedyną w Szczecinie zajezdnią przelotową. Dzięki przeprowadzonej przebudowie i modernizacji jest dostosowana do przyjmowania nowoczesnego taboru.

Infrastruktura zajezdni

Sama zajezdnia to 15 torów postojowych w hali, jeden zewnętrzny, przelotowy, jeden z niepełną siecią prowadzący do hali warsztatów oraz 3 tory wjazdowe do zajezdni, z czego 2 w dobudowanej hali, na których dokonuje się sprawdzenia stanu taboru po zjeździe do zajezdni oraz mniejsze naprawy. Za halą znajduje się rozległy plac na którym tramwaje powracające z miasta zawracają wjeżdżając na jeden z torów do miasta prowadzących. Obok hali stoją 2 niewielkie budynki - jeden to budynek mieszkalny natomiast w drugim mieści się zaplecze dla motorniczych, dyspozytornia oraz pomieszczenia administracyjne.

Od lat 60-tych trafiał tu najnowszy tabor. czego przykładem może być 30 wagonów 102Na stacjonujących tu do momentu wysłania ich na remont do Krakowa, oraz rodzina 105N, na którą zajezdnia ta do 1991 roku miała monopol.

W październiku 1992 roku trwały końcowe prace przy montażu i instalacji elektronicznych kasowników KRG przez pracowników Zakładu Mechaniki Pojazdowej R&G z Mielca. Od marca trwały testy 18 urządzeń w tramwajach zajezdni Golęcin. Testy wypadły pomyślnie i kasowniki wraz z sterownikami zostały zainstalowane we wszystkich zajezdniach.

Według stanu na dzień 6 czerwca 1994 roku w zajezdni Pogodno eksploatowanych było 137 wagonów tramwajowych, w tym:

• 2 wagony typu 102Na (przegubowe),
• 49 wagonów typu 105Na wyprodukowanych w latach 1989-90,
• 2 wagony typu 106Na wyprodukowane w 1991,
• 84 wagony typu 105N produkcji z lat 1975-79.

Dwa wagony 102Na w czerwcu 1994 zostały przekazane zajezdni Niemierzyn, a stan taboru który pozostał w zajezdni zabezpieczył realizację zadań przewozowych na tym samym poziomie.

W listopadzie 1998 roku w zajezdni Pogodno odbyło się spotkanie założycielskie „Szczecińskiego Towarzystwa Miłośników Komunikacji Miejskiej” (w skrócie STMKM). Towarzystwo to ma celu propagowanie historycznych dziejów komunikacji miejskiej Szczecina, ratowanie starej historycznej infrastruktury komunikacyjnej w mieście, jak i starego taboru przed likwidacją oraz pochodnych związanych z komunikacją miasta Szczecina.

W maju i lipcu 2001 roku dostarczono do Szczecina 14 nowych tramwajów typu 105N2k/S/2000. Osiem wagonów otrzymała zajezdnia Golęcin, zaś sześć zajezdnia Pogodno.

Na dzień 30 kwietnia 2003 stan taboru tramwajowego liczył 109 wagonów:

• 105N - 62 sztuki,
• 105Na - 31 sztuk,
• 105Ng/S - 8 sztuk,
• 105N2K/2000 - 8 sztuk.

W 2003 roku przeprowadzono remont kapitalny zaplecza sanitarnego, który od tego czasu spełnia wymagania przepisów BHP. Zajezdnia została podłączona w 2004 roku do sieci grzewczej SEC, co spowodowało likwidację dwóch kotłowni bardzo uciążliwych w eksploatacji. Pracownicy kotłowni po przeszkoleniu zostali skierowani do innych prac.

Po zamknięciu 1 października 2004 roku zajezdni Niemierzyn powróciły tu również wagony 102Na. Na stan zajezdni wpisano dodatkowe 27 wagonów, w tym 23 wagony 102Na i 4 wagony 105N. Poza taborem liniowym przyjęto również 4 wagony specjalistyczne. Zajezdnia przejęła także obsługę linii 3, 4 i 12.

Poza taborem przejęto 47 motorniczych i 17 pracowników zaplecza. W szybkim czasie trzeba było zaadaptować pomieszczenia (po byłym sklepie rowerowym znajdującym się w budynku administracyjnym) na salę motorniczych wraz z zapleczem socjalnym.

Na przełomie października i listopada 2004 roku w zajezdni Pogodno rozpoczęto montaż w tramwajach autokomputerów SRG 3000P wraz z modułami sterującymi pracą tego urządzenia. Wraz z montażem autokomputerów postawiono serwer komunikacyjny, zainstalowano modem radiowy wraz z zasilaniem sieciowym, zamontowano instalację antenową - zainstalowano 2 anteny o zasiegu 50 metrów, wraz z systemem awaryjnego podtrzmania zasilania.

Podsystem wymiany informacji zapewnia bezprzewodową dwukierunkową wymianę danych pomiędzy zakładową siecią komputerową, a autokomputerami zainstalowanymi w tramwajach. Transmisja danych odbywa się automatycznie (bezobsługowo) w momencie pojawienia się pojazdu w zasiegu systemu. System nie byłby w pełni sprawny, gdyby nie współpracował z systemem zarządzającym komunikacją miejską „Municom”.

W latach 2004-2006 przeprowadzono kompleksowy remont zaplecza technicznego, a w szczególności w halach remontowo-przeglądowych. Remont dachów nad halami wraz z wymianą świetlików spowodował, że po raz pierwszy od wielu lat uszczelniono dachy. Wymieniono również bramy wjazdowe do hal (12-19).

Przeprowadzono remont kapitalny wraz z modernizacją szatni, toalet i łaźni pracowników zaplecza technicznego, hali OC. Wyremontowano także kanał przeglądowy nr 18, polegający na wymianie oświetlenia i położeniu kafelków w kanale.

Przewidziano również remont kapitalny centralnego ogrzewania w halach i pomieszczeniach warsztatowych, przebudowę ściany zachodnio-północnej hali OC, budowę stanowiska do podnoszenia wagonów tramwajowych wszystkich typów.

W styczniu 2005 roku położono okablowanie strukturalne dla powstającej sieci komputerowej w zajezdni Pogodno.

W tym samym roku z okazji 50-lecia wagonów N w Szczecinie, STMKM dzięki uprzejmości MZK zorganizowało wystawę wybranych szczecińskich wagonów z rodziny N na terenie zajezdni Pogodno oraz przejazd historycznym składem wagonów 4N1+4ND1 (293+343) na trasie linii tramwajowej 1, na której po raz pierwszy w Szczecinie pojawiły się wagony N.

13 kwietnia 2006 roku w godzinach porannych na terenie zajezdni Pogodno dokonano rozładunku wagonów Tatra KT4Dt eksploatowanych przez BVG Berlin, które przyjechały wówczas do Szczecina na testy.

7 czerwca 2006 roku w zajezdni nastąpiło uroczyste podpisanie aktu przekazania eksponatów dla powstałego Muzeum Techniki i Komunikacji. Na uroczystości podpisania aktu byli zaproszeni goście z magistratu, jak również pracownicy i byli pracownicy firmy.

Eksponaty przekazane do muzeum ratowali przed zniszczeniem pracownicy firmy, zabezpieczając różne elementy wyposażenia wagonów tramwajowych, podstacji energetycznych, osprzętu torowego i sieciowego. W ratowanie eksponatów włączyli się miłośnicy komunikacji. Wszystko co miało jakąkolwiek wartość historyczną deponowano w naprędce utworzonym tymczasowym muzeum w sali byłej świetlicy budynku administracyjnego.

Po długich negocjacjach, 13 października 2006 roku podpisano umowę na zakup pierwszych używanych 21 przegubowych wozów tramwajowych Tatra KT4Dt. Podpisanie umowy odbyło się w siedzibie BVG w Berlinie.

Pierwsze tramwaje przegubowe trafiły do Szczecina pod koniec października, a pozostałe były dostarczanie sukcesywnie. Wszystkie znalazły się w mieście do końca grudnia. Razem z wagonami dostarczono części zamienne jak i wyposażenie warsztatowe. Wynegocjowana cena zakupu jednego wagonu wyniosła 500 tys. złotych.

28 lutego 2007 roku na trasy wyjechały ostatnie 4 czynne wagony 102Na. Tego dnia, zajezdnia zakończyła ponad 35-letnią historię eksploatacji liniowej w Szczecinie tych wagonów.

30 października 2007 roku do zajezdni Pogodno na lawecie został przywieziony pierwszy z 32 zakupionych, wagon Tatra T6A2D. Podobnie jak jego dłużsi bracia, został sprowadzony od przewoźnika BVG Berlin. Tramwaj otrzymał w Szczecinie numer boczny 201. Kolejny wagon zjawił się w zajezdni dzień później, 31 października. W styczniu 2008 roku składy T6A2D wyjechały na trasy.

13 listopada 2007 do zajezdni przywieziono pierwszą z sześciu nowo zakupionych doczep wyprodukowanych przez firmę „Protram”. Były one przeznaczone do wagonów 105N2k/2000. Pierwsza z nich o fabrycznym numerze 001 otrzymała w Szczecinie numer taborowy 791.

W ciągu 2008 roku do eksploatacji włączane były kolejne zamówione składy Tatr T6A2D.

Kolejne dostawy ex-berlińskich tramwajów - zarówno solowych T6A2D, jak i przegubowych KT4Dt realizowane były w pierwszej połowie 2010 roku. W związku z tym, 12 lipca 2010 roku (a drugi raz w październiku) zajezdnia Pogodno wystawiła ogłoszenie o licytacji 11 wagonów 105N.

Po wielu perypetiach związanych z przetargiem na dostawę 6 nowych niskopodłogowych tramwajów (perturbacje w latach 2009-2010), w dniu 22 lipca 2010 roku na terenie zajezdni Pogodno została popisana umowa na ich dostawę. Realizacją zamówienia zajęła się firma Pesa w Bydgoszczy.

13 listopada 2010 roku do zajezdni Pogodno przyjechał pierwszy z zamówionych wagonów Pesa Swing 120Na/S, który otrzymał numer 801. Tego samego dnia, na terenie zajezdni tramwaj został zaprezentowany dla zwiedzających. 

Kolejne dwa wagony z tego kontraktu przyjechały w okresie od stycznia do marca 2011.

Pod koniec roku 2010 i wpierwszym kwartale 2011 zostały zdjęte ze stanu i przekazane do kasacji kolejne wagony typu 105N w liczbie 23 sztuk. Wyjątkiem stał się wagon 752 przemianowany na numer 012 i używany od tego czasu jako szkoleniowy.

W tym samym okresie przekazano na stan zajezdni Golęcin sześć wagonów 105N.

W 2011 roku rozpoczęła się modernizacja wagonów Tatra KT4Dt, polegająca m.in. na przemalowaniu wagonu z barw berlińskich w barwy „Floating Garden”, wymianie aparatury, czy zamontowaniu nowego sterownika tyrystorów,

Tramwaje Szczecińskie 26 stycznia 2012 ogłosiły przetarg ograniczony na zakup 22 fabrycznie nowych wieloczłonowych tramwajów niskopodłogowych wraz ze specjalistycznym wyposażeniem obsługowym oraz pakietem naprawczym. Jednocześnie w zamówieniu zawarto także zakup pojazdu szynowego do holowania/pchania tramwajów oraz pojazdu dwudrogowego do napraw urządzeń na dachu tramwaju i likwidacji uszkodzeń w razie awarii tramwaju na trasie.

Pesa zaoferowała dostawę 22 tramwajów (Swingów) wraz ze specjalistycznym sprzętem technicznym do obsługi tramwajów, częściami zamiennymi oraz pakietem szkoleń za 150 milionów złotych netto.

Pierwsze wagony typu Pesa Swing 120NaS2 pojawiły się w Szczecinie na przełomie stycznia i lutego 2013. Dostawy były realizowane w dwóch transzach: w okresie od stycznia do marca 2013, a następnie w okresie od września 2013 do marca 2014.

22 września 2012 roku był dniem otwartym zajezdni tramwajowej Pogodno z okazji 115-lecia uruchomienia tramwaju elektrycznego w Szczecinie w ramach europejskiego tygodnia zrównoważonego transportu.

1 października 2012 roku zajezdnia Pogodno zdjęła ze stanu pierwszy wagon Tatra T6A2D o numerze 230, zaś kursujący w nim składzie wagon 229 przekazała zajezdni Golęcin.

Kolejna dostawa ex-berlińskich „katówek” rozpoczęła się 22 listopada 2012. Łącznie zamówiono 42 używane tramwaje ze stolicy Niemiec. Zostały one zakupione ze środków własnych.

W marcu 2013 zajezdnia zdecydowała się wystawić na sprzedaż kolejne 8 wagonów 105N. Ich zakupu dokonała firma zajmująca się złomowaniem z Torunia. Tramwaje zostały skreślone z ewidencji 9 kwietnia 2013.

W trakcie realizacji dostaw nowych tramwajów, w ciągu 2013 roku wycofywano kolejne wagony typu 105N i 105Na.

Od sierpnia 2013 do kwietnia 2014, zajezdnia Pogodno przekazała także część swojej floty na rzecz zajezdni Golęcin. Przesunięte zostały wszystkie „bulwy”, 105Ng/S, jedyne w zajezdni „Moderusy” oraz niektóre 105N, 105Na i Tatry T6A2D.

1 sierpnia 2013 zdjęto ze stanu linowego skład wagonów liniowo-historycznych 105N o numerach 720+701. Tramwaje zostały przekazane do Wydziału Remontowego Tramwajów Szczecińskich, gdzie stacjonują do dziś.

Techniczne zaplecze zajezdni Pogodno w marcu 2014 roku wzbogaciło się o nowe urządzenie do przetoków i holowania tramwajów - zdalnie sterowany pojazd przetokowy o nazwie NITEQ RRM-1500. Waży on 7,5 tony, a siła jego uciągu to 15 kN. Pojazd zasilany jest akumulatorami. Urządzenie jest pojazdem dwusystemowym, może przetaczać tramwaje po torach z prędkością 3,5 km/h jak i po jezdni z prędkością 5 km/h. Pojazd dostarczono w ramach kontraktu z bydgoską Pesą na 22 niskopodłogowe tramwaje.

Kolejny nowy wagon - tym razem częściowo niskopodłogowy tramwaj typu Moderus Beta MF 15 AC pojawił się w zajezdni Pogodno w dniu 4 września 2014. Pojazd został złożony w Szczecinie pod nadzorem inżynierów z firmy „Modertrans”. Jednocześnie spółka tramwajowa podpisała umowę na dostawę elementów do samodzielnego montażu przez pracowników spółki kolejnego tramwaju częściowo niskopodłogowego tego samego typu, który wyjechał na trasę w styczniu 2015.

Nowe życie zajezdni

Tramwaje Szczecińskie 27 grudnia 2012 roku ogłosiły przetarg nieograniczony na „Zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych polegających na przebudowie obiektów Zajezdni Pogodno” w Szczecinie w ramach projektu pn. Budowa i przebudowa torowisk w Szczecinie współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej..

18 września 2013 roku komisja przetargowa wybrała ofertę ZUE S.A., z siedzibą w Krakowie jako realizatora zadania.

W ramach inwestycji zajezdnia została gruntownie przebudowana i dostosowana do obsługi pojazdów niskopodłogowych. Układ torowy przebudowano i rozbudowano w taki sposób, aby umożliwić wyjazd zarówno w kierunku Głębokiego, jak i centrum miasta.

Dobudowany został nowy dwudziesty pierwszy tor, który pełni funkcję toru objazdowego. Wszystkie tory na terenie zajezdni zmodernizowano - część z nich spełnia nowe funkcje np. przeznaczone do mycia wózków tramwajowych, demontażu pantografów za pomocą specjalnego żurawia, czy obsługi wyłącznie pojazdów niskopodłogowych. 

Jeden z torów przeznaczono do obsługi taboru za pomocą tokarki podtorowej. Wykonawca poza wykonaniem prac budowlanych musiał także wyposażyć obiekty zajezdni w specjalistyczny sprzęt do obsługi pojazdów (m.in. zakupiono urządzenia takie jak tokarka podtorowa, żuraw, suwnice, podnośniki taboru, urządzenia do napełniania piasku, urządzenia do mycia tramwajów, system identyfikacji taboru).

Zakres przebudowy obejmował także prace rekonstrukcyjne wraz z przebudową i rozbudową istniejących budynków będących w większości pod opieką konserwatorską. Nowością było wybudowanie wiaty odstawczej o wymiarach ok. 62 x 96 m.  Zrezygnowano jednak z pełnej rozbudowy zajezdni poszerzonej o teren ogródków działkowych znajdujących się przy ulicy Szafera, gdzie miały powstać dodatkowe hale postojowe.

W zmodernizowanej zajezdni wybudowano od nowa układ trakcji i torów (przybył jeden nowy jako objazdowy 21) z częścią zautomatyzowanych zwrotnic. W odrestaurowanym budynku administracyjno-socjalnym utworzono dyspozytornię z prawdziwego zdarzenia, w której zainstalowano systemy elektronicznego zarządzania zajezdnią, zainstalowano też system monitoringu. Zamontowano na terenie zajezdni energooszczędne oświetlenie, włączane i wyłączane samoczynnie.

W historycznych halach postojowych i pozostałych zamontowano wentylację i ogrzewanie, nowoczesne systemy zasilania i sterowania, nową sygnalizacje. Wymieniono okna, nowe są przeszklone w kolorze grafitu, skrzydła bram wjazdowych i wyjazdowych otwierane i zamykane hydraulicznie. Oczyszczono i zakonserwowano mury zewnętrzne i wewnętrzne. Remont obiektów pozwolił na przywrócenie pierwotnego przedwojennego wyglądu wraz z dostosowaniem go do obsługi nowoczesnych tramwajów przez zaplecze techniczne zajezdni.

Na tyłach zajezdni, w miejscu byłego basenu przeciwpożarowego powstał nowy budynek podstacji, z nowym układem zasilania w energię samej sieci trakcyjnej, jaki i pozostałych elementów tj. nowych systemów automatycznego zarządzania kompleksem.

Nowymi elementami zajezdni są: zautomatyzowany silos do napełniania piasecznic w tramwajach, hala z tokarką podtorową oraz pozostałe wyposażenie hal naprawczych, jak np. potężna suwnica zdalnie sterowana, a także trzy wiaty zlokalizowane na tyłach zajezdni.

Inwestycja miała charakter „inwestycji pod klucz”, która zakładała poza modernizacją obiektu (unowocześnieniem wszystkich pomieszczeń) także zaopatrzenie go w nowoczesny sprzęt zarówno do obsługi, utrzymania czy naprawy wagonów. Części urządzeń takich jak m.in. tokarka podtorowa, przed modernizacją Tramwaje Szczecińskie nie posiadały.

Osobną inwestycją był remont kapitalny byłego budynku mieszkalnego położonego w południowo-wschodniej części działki, wchodzącego w skład zespołu budynków tworzących funkcjonalną całość zajezdni tramwajowej „Pogodno”, ogłoszonym w osobnym przetargu, a nie ujętym w poprzednim. Przetarg ogłoszono w dniu 3 listopada 2015. Budynek został przekazany przez UM na potrzeby Tramwajów Szczecińskich. 

Od 4 listopada 2015 roku w zajezdni są już wszystkie wagony liniowe i techniczne, które do tej pory stacjonowały (m.in. w nocy) na nieużywanych liniowo torach znajdujących się przy zajezdni i Torze Kolarskim, jak również na torach pętli „Głębokie”.

We wrześniu 2018 roku w zajezdni Pogodno eksploatację rozpoczęły kolejne dwa częściowo niskopodłogowe Moderusy Beta o oznaczeniu MF 25 AC.

Pierwsze dwukierunkowe tramwaje w zajezdni pojawiły się w styczniu i lutym 2021. Były to wagony Moderus Beta MF 29 AC BD. Niespełna rok później, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami spółka Tramwaje Szczecińskie poinformowała, o skorzystaniu z prawa opcji dostawy do kolejnych dwóch wagonów tego typu, które na trasach pojawiły się z 19 lutego 2022 roku. Były to wagony 623 i 624.

Na początku 2023 roku Tramwaje Szczecińskie rozpisały przetarg na dostawę nadwozi, elementów i podzespołów umożliwiających zmontowanie kolejnych dwóch częściowo niskopodłogowych tramwajów dwukierunkowych. Termin składania ofert mijał 7 lutego. Przetarg był II etapem projektu pn. „Zakup 6 sztuk tramwajów częściowo niskopodłogowych, dwukierunkowych dla miasta Szczecina”.

Zgodnie z przewidywaniami wpłynęła jedna oferta od firmy Modertrans Poznań, która dwa dwukierunkowe pojazdy Moderus Beta wyceniła na 15,242 mln złotych (przy budżecie wynoszącym 15,646 mln zł). Do przetargu zgłosiła się tylko firma Modertrans i na jej korzyść 28 marca 2023 roku został rozstrzygnięty ów przetarg, a umowę podpisano 19 kwietnia.

Ostatnie wagony przyjechały do Szczecina na lawecie już złożone, gdyż został odcięty dojazd do warsztatów na Klonowica związany z przebudową skrzyżowania ulic Żołnierskiej i Klonowica, w związku z budową ulicy Sosabowskiego - w dniu 9 października 2023 - 625, a 626 - 9 listopada 2023. Wagony wyjechały na trasy odpowiednio - 21 października i 24 listopada 2023.